Sữa non - Tầm quan trọng trong 72 giờ đầu đời

Cơ thể mẹ bắt đầu sản xuất sữa non (Colostrum) từ giữa thai kỳ. Thông thường khoảng tuần 16 - 20 của thai kỳ trong bầu vú mẹ diễn ra quá trình hoàn chỉnh của nang sữa và những giọt sữa non đầu tiên bắt đầu được tạo ở đây gọi là Giai đoạn Tạo sữa 1 (Lactogenesis I) giai đoạn này tiếp tục đến khoảng 72 giờ sau khi sinh khi sữa non được tạo ra suốt trong thời gian đó.

Ở giai đoạn này, khoảng cách giữa các nang sữa còn chưa kín, do đó sự lưu thông qua lại giữa huyết thanh (máu) và sữa khá cao, vì vậy sữa non có thể có màu hơi đỏ của máu, màu nhuốm hồng, màu vàng cam hoặc màu vàng nhạt (chứ không trắng như sữa già (Mature Milk) ở Giai đoạn Tạo sữa 2 khi hình thức, chất thay đổi và lượng sữa gia tăng đáng kể. Sữa non có tác dụng "hoàn thiện và bảo vệ toàn bộ hệ niêm mạc" trong cơ thể bé sơ sinh, đặc biệt là hệ niêm mạc ruột non được hoàn thiện bởi các "yếu tố phát triển niêm mạc" giúp vi lông ruột được phủ đầy trên hệ lông ruột ở khắp niêm mạc ruột non, là yếu tố căn bản giúp toàn bộ cơ thể được bảo vệ chống bệnh tật và hấp thụ đúng chuẩn của cơ thể từ nhỏ đến lớn. Cơ chế này gọi là "cơ chế lập trình đầu đời", chỉ có được khi bé được hưởng trọn sữa non của mẹ, và chỉ sữa mẹ, trong 72 giờ đầu đời.

Nếu niêm mạc ruột bị tiếp xúc bởi sữa công thức trong những giờ đầu đời này, niêm mạc ruột còn chưa phát triển sẽ không có cơ hội được hoàn thiện và vi lông ruột sẽ không thể mọc phủ kín niêm mạc ruột, khiến niêm mạc dễ dàng bị thẩm thấu những thành phần dinh dưỡng không đúng chuẩn và là nơi các độc tố và mầm bệnh có thể thâm nhập vào máu. Niêm mạc ruột không được phủ kín lông ruột và có thể còn bị tổn thương bởi các hoá chất phụ gia trong sản phẩm sữa công nghiệp, được gọi là hiện tượng "hở ruột" (leaky gut) ở trẻ sơ sinh, ảnh hưởng ngay lập tức đến hệ tiêu hoá của bé, mà rất khó được phục hồi. Chính vì thế UNICEF (11/2013) nói rõ rằng: "chỉ một cữ sữa công thức cũng có thể gây tổn thương cho hệ tiêu hoá của trẻ, mà phải mất nhiều tuần (sữa mẹ hoàn toàn) mới có thể phục hồi.

Đồng thời, sữa non là liều vắc xin đầu tiên và liên tục cho bé trong 72 giờ đầu đời, với lượng kháng thể đậm đặc (gấp 8-12 lần sữa già sau này và trong khi đó sữa công thức không có hoặc rất ít kháng thể), giúp bảo vệ bé chống vô số mầm bệnh ở môi trường mới, khi bé vừa ra khỏi môi trường vô trùng trong bụng mẹ.

Sữa non của bò có thể thay thế sữa non của mẹ?

Tuy trong sữa mẹ (sữa non và sữa già) và sữa bò (sữa non và sữa già) đều có những thành phần kháng thể, so sánh tỉ lệ các kháng thể globlin miễn dịch trong sữa giữa các giống/ loài, cho thấy:

- Tỉ lệ các kháng thể chính trong từng loại sữa của từng giống/ loài khác nhau đều khác nhau. Trong sữa mẹ, globulin-A (IgA) là loại kháng thể chính, và kháng thể IgM, IgG có tỉ lệ ít hẳn.

- Loại kháng thể IgA mà cơ thể bé sơ sinh cần nhiều hơn cả, thì lại có tỉ lệ rất thấp trong sữa bò. Trong khi đó, loại kháng thể mà cơ thể người không cần nhiều, lại có nhiều trong sữa của bò.

- Sữa mẹ và đặc biệt là sữa non của mẹ đẻ chứa S-IgA là hệ miễn nhiễm chỉ định giúp bé có kháng thể cho đúng các hệ khuẩn và mầm bệnh trong môi trường của 2 mẹ con. Dĩ nhiên, là trong sữa non của bò không có loại kháng thể này.

- Ngoài ra, các kháng thể trong sữa non của bò cũng đã bị mất đi nhiều trong quá trình sản xuất thành sữa công thức, vận chuyển. Mà phần kháng thể còn lại trong sữa đi nữa cũng ít hiệu quả với hệ khuẩn của loài người.

Khi tỉ lệ và tính chất của các kháng thể này không đúng với chuẩn, cơ thể sẽ bị suy giảm miễn dịch, một trong những nguyên nhân gây suy giảm miễn dịch phổ biến là do thiếu hụt IgA (vì sữa non của bò có tỉ lệ IgA thấp so với nhu cầu của con người). Tuy nhiên, 75% - 80% người bị suy giảm miễn dịch do thiếu IgA vẫn có biểu hiện mạnh khoẻ và chỉ thể hiện triệu chứng, mà mãi sau một thời gian dài mới phát bệnh nhiễm trùng, hô hấp, dị ứng, khả năng tự miễn nhiễm giảm, bệnh đường tiêu hóa, đặc biệt là bệnh đường ruột và bạch huyết.

Vì thế, bé sơ sinh bú sữa non của bò, thay vì sữa non của mẹ:

- Không nhận được các lợi ích 72 giờ vàng “lập trình đầu đời” của sữa non của mẹ

- Không có hệ miễn nhiễm hiệu quả

- Không có hệ miễn nhiễm cân đối, và có nguy cơ suy giảm miễn dịch.