Những ghi chép này mang tính lẻ tẻ, và bàn về một tuyến đường sắt họ muốn mở thêm, trong bối cảnh năm 2009 kinh tế khủng hoảng.
Về việc TGV ở Pháp có lãi (trừ khủng hoảng năm 2009) là một thực tế (chứ không chỉ là ý kiến của ai).
Đây là bài báo dự báo cuối năm 2009 về tình hình thua lỗ của ngành đường sắt Pháp (do việc mở thêm đường chưa thu hồi vốn + khủng hoảng kinh tế), trong đó cái câu "TGV là con bò sữa truyền thống" của ngành đường sắt được nhắc đi nhắc lại. Điều này khá hiển nhiên đó bác Boom, với những người sống ở Pháp hay biết kỹ về Pháp.
http://www.lepoint.fr/actualites-economie/2009-09-29/transports-la-sncf-sera-deficitaire-en-2009/916/0/381341
Mình nhấn mạnh lại là mình không có ý kiến gì về việc xây dưng TCT ở VN, và ở đây mình chỉ bàn về thông tin TGV có lãi hay không. Để bàn về các vấn đề trọng đại này cần vốn kiến thức kinh tế giao thông, kỹ thuật khá cao. Việc thông tin như trong bài báo trên mình thấy thiếu tính tổng quát, dễ gây hiểu nhầm, càng làm vấn đề thêm phức tạp trong khi thông tin là vô cùng quan trọng trong các vấn đề này. Đã nói về TGV ở Pháp thì phải tổng kết đầy đủ các mặt trong tiến trình lịch sử. Dù sao Pháp và Nhật là hai nước đầu tiên đầu tư vào TCT, có một khoảng thời gian tương đối dài rồi.
Về việc TGV ở Pháp có lãi (trừ khủng hoảng năm 2009) là một thực tế (chứ không chỉ là ý kiến của ai).
Đây là bài báo dự báo cuối năm 2009 về tình hình thua lỗ của ngành đường sắt Pháp (do việc mở thêm đường chưa thu hồi vốn + khủng hoảng kinh tế), trong đó cái câu "TGV là con bò sữa truyền thống" của ngành đường sắt được nhắc đi nhắc lại. Điều này khá hiển nhiên đó bác Boom, với những người sống ở Pháp hay biết kỹ về Pháp.
http://www.lepoint.fr/actualites-economie/2009-09-29/transports-la-sncf-sera-deficitaire-en-2009/916/0/381341
Mình nhấn mạnh lại là mình không có ý kiến gì về việc xây dưng TCT ở VN, và ở đây mình chỉ bàn về thông tin TGV có lãi hay không. Để bàn về các vấn đề trọng đại này cần vốn kiến thức kinh tế giao thông, kỹ thuật khá cao. Việc thông tin như trong bài báo trên mình thấy thiếu tính tổng quát, dễ gây hiểu nhầm, càng làm vấn đề thêm phức tạp trong khi thông tin là vô cùng quan trọng trong các vấn đề này. Đã nói về TGV ở Pháp thì phải tổng kết đầy đủ các mặt trong tiến trình lịch sử. Dù sao Pháp và Nhật là hai nước đầu tiên đầu tư vào TCT, có một khoảng thời gian tương đối dài rồi.
Thế Zoe phát biểu thế nào khi chính người Pháp họ nói về TCT của họ thế này:
Từ Paris, tôi vẫn thường đi miền nam nước Pháp vì lý do công việc hoặc đi nghỉ hè. Cứ mỗi lần chuẩn bị đi, tôi đều đặt cho mình câu hỏi: đi ôtô, tàu cao tốc hay máy bay?
Thật ra cũng không quá khó để có lời giải đáp. Đi nghỉ cả gia đình bốn người thì đi ôtô là hợp lý nhất về mặt tài chính, dù thời gian trên đường có lâu hơn.
Đi tàu cao tốc (người Pháp thường gọi tắt là TGV) trên quãng đường dài 770km ấy (từ Paris đến Marseille) mất độ 3 giờ 20 phút. Nhưng túi tiền hao hụt thấy rõ: 90 euro vé một chiều (dĩ nhiên sẽ rẻ được gần 2/3 nếu mua vé trước một tháng nhưng sẽ không được đổi vé, đổi giờ). Đi và về mất 180 euro, tương đương 16% lương tối thiểu ở Pháp.
Nhưng nếu phải đi vì công việc thì tôi lại chọn TGV vì có thể nghỉ ngơi trên tàu hoặc tranh thủ làm việc. Xét về thời gian đối với máy bay cũng tương đương vì thời gian ra sân bay và chờ làm thủ tục khá lâu.
Xét về giá cả thì hiện ở châu Âu các hãng hàng không giá rẻ đã khiến các công ty đường sắt phải méo mặt. Vì thế tôi có thể kiếm vé từ Paris đi xuống miền nam với giá chỉ độ 25-30 euro.
"Ở những đường dài, tàu TGV hiện đang bị hàng không giá rẻ cạnh tranh. Tàu cao tốc chỉ khai thác có lãi khi số tàu chạy nhiều và số khách ổn định"
Ông Pierre Gembi
(nhà nghiên cứu của ban địa lý, Đại học Cergy-Pontoise)
Ở Pháp, cũng như châu Âu nói chung, để cổ xúy tàu cao tốc, người ta sẽ nói với bạn rằng đó là loại tàu ít gây ô nhiễm môi trường vì không thải khí CO2. Điều đó đúng nhưng chưa đủ vì nên nhớ khi làm đường tàu thì các phương tiện làm việc thải khí không ít, rồi chuyện chặt phá rừng để lấy đất làm đường sắt. Chuyện nguồn điện cũng là điều đáng bàn vì những đoàn tàu TGV đó ngốn điện khá nhiều. May mà ở Pháp có nguồn điện hạt nhân dồi dào.
Đường tàu TGV đầu tiên ở Pháp ra đời vì lý do kinh tế. Nó nối Paris với Marseille và đi qua Lyon là hai thủ phủ kinh tế ở phía nam. Nhu cầu đi lại của người Pháp trên trục đường trên thuộc hàng cao nhất nước nên ý tưởng về việc rút ngắn thời gian đi lại từ 5 giờ còn 2 giờ rưỡi lúc đó thuyết phục khá nhiều người.
Nhưng khi nghe nói đến số tiền đầu tư khổng lồ mọi người cũng e ngại. Lúc đó, tổng thống Valérie Giscard d’Estaing tuyên bố hùng hồn: “Chúng ta có đủ phương tiện cho các tham vọng của chúng ta!”. Sự thật là nước Pháp vẫn nằm trong nhóm tám quốc gia giàu có nhất thế giới. Nhưng cho đến giờ, sau nửa thế kỷ, người đóng thuế ở Pháp vẫn còn è cổ trả món nợ làm TGV.
Vì lẽ đó những tuyến TGV sau này thường vấp phải phản ứng của các chuyên gia và dân chúng. Ngoài chuyện “tiền đâu” còn là chuyện phát triển khu vực. Bởi câu chuyện TGV chỉ là câu chuyện “đầu - cuối”. Những địa phương nằm trên đường đi của đoàn tàu chẳng được hưởng chút lợi ích gì từ đường tàu hiện đại đó.
“Năm 2010 này, liệu chúng ta vẫn còn đủ khả năng cho thứ tàu sang trọng đó? Lẽ ra nên dành tiền đầu tư cho những lĩnh vực cấp thiết mà mọi người đang cần như chăm sóc y tế, giáo dục, việc làm...” - bà Andrée Oger, nghị sĩ thuộc Đảng Cộng sản Pháp, nói.
Thật sự xét theo tiền đầu tư cho đường tàu sắt hiện đại này thì khá tốn kém: khoảng 1,7-2 tỉ euro cho mỗi 100km, cao gấp ba lần chi phí làm đường xa lộ bốn làn xe hữu ích cho các địa phương vùng sâu, vùng xa. Nếu là vùng địa hình đồi núi nhiều thì chi phí có thể lên gấp đôi vì với tàu cao tốc không có chuyện đi vòng.
Nhưng một điều cần nhớ nữa là chi phí xây dựng đường sắt khá lớn, chi phí bảo trì, duy tu cũng không nhỏ: khoảng 1 triệu euro/km/năm.
Vì vậy, ngoài tuyến đường Paris - Lyon - Marseille có lãi khoảng 4,2%, các tuyến đường TGV khác của Pháp đang là gánh nặng cho ngân sách quốc gia. Tuyến đường miền đông mới mở đang lỗ ròng 100 triệu euro mỗi năm, sau khi trừ ra mọi khoản trợ giúp của chính phủ.
Vì tình thế này, Công ty Đường sắt quốc gia Pháp (SNCF) chọn giải pháp tăng giá vé: tăng thêm hơn 30% từ năm 2010. Điều đó càng làm cho TGV mất giá trước máy bay.
“TGV dễ làm ta mơ mộng vào lúc đầu và sau đó sẽ làm ta thất vọng nếu trông mong vào nó nhiều quá” - ông Pierre Gembi, nhà nghiên cứu của ban địa lý, Đại học Cergy-Pontoise, nhận xét. Ông từng làm việc trong ban lập kế hoạch hệ thống đường sắt Pháp.
Những tuyến đường mới của Pháp ở miền đông và miền tây chẳng hạn hiện chỉ đông vào ngày cuối tuần hoặc các kỳ nghỉ. Ông Gembi kết luận: “Vì vậy sẽ là không hợp lý khi đầu tư nhiều cho nhóm nhỏ người thụ hưởng như vậy. Những lãnh đạo chính trị địa phương có thể tự hào khoe vùng mình có tàu cao tốc chạy ngang qua nhưng liệu có ích gì? Tàu chỉ chạy cái vèo qua. Tốt hơn nên dành tiền đầu tư cho các đoàn tàu địa phương, dù có chậm một chút nhưng khách hàng ổn định và hữu ích cho dân chúng ở đó”.
Trong báo cáo trình Chính phủ Pháp năm 2009, ông Philippe Rouvillois - thành viên Ủy ban kinh tế và xã hội - viết: “Tốt hơn là nên làm những đường tàu ngắn và trung bình nối các thủ phủ ở địa phương”.
Từng lãnh đạo Ban Năng lượng hạt nhân (CEA) và cả SNCF nên ông Rouvillois hiểu mình nói gì: “Tham vọng san bằng hố sâu chênh lệch phát triển giữa các vùng miền ở Pháp đã bị hỏng vì TGV. Vì muốn chạy nhanh và chạy xa nên tàu dừng rất ít và chỉ nhắm đến những đô thị lớn, bỏ mặc những vùng vốn đã kém phát triển”.
VÕ TRUNG DUNG ghi chép từ Paris
10:03 SA 15/06/2010
Mình xin tham gia tiếp loạt câu hỏi về WWII.
Do cách tính của mỗi nước khác nhau, nên nhận định khó thống nhất. Quân đội Anh tính theo kiểu chia số máy bay và số phi công, nhưng Đức tính theo "one pilot, one kill", và nếu tính theo kiểu Đức thì Erich Hartmann là phi công tiêm kích hạ nhiều đối phương nhất.
Thông tin về Erich Hartmann trên wiki
http://en.wikipedia.org/wiki/Erich_Hartmann
Nhân 65 năm ngày chiến thắng chủ nghĩa phát xít, Boom có một loạt câu hỏi dành cho các bạn Hội sử và yêu sử, mong mọi người cùng tham gia:
12. Phi công tiêm kích nào hạ nhiều phi cơ đối phương nhất?
Do cách tính của mỗi nước khác nhau, nên nhận định khó thống nhất. Quân đội Anh tính theo kiểu chia số máy bay và số phi công, nhưng Đức tính theo "one pilot, one kill", và nếu tính theo kiểu Đức thì Erich Hartmann là phi công tiêm kích hạ nhiều đối phương nhất.
Thông tin về Erich Hartmann trên wiki
http://en.wikipedia.org/wiki/Erich_Hartmann
12:26 CH 14/06/2010
Mình mạnh dạn (hay chính xác là liều lĩnh) đóng góp vào series câu hỏi này của bác Boom. Một vài câu dễ nhất và đã tưng được bàn đến.
Nếu nói về quân đội chính thức chứ không phải những người tình nguyện, có lẽ là Quân đội Mexico. Quân đội Mexico vào tháng 3 năm 1945 gửi một đơn vị Không quân mang tên Escuadrón 201 đến Không Quân Mỹ ở Viễn Đông. Đơn vị này tham gia chiến đấu vào tháng 6 năm 1945. Đặc biệt họ tham gia ném bom quân đội Nhật ở đảo Luzon và Formosa.
http://en.wikipedia.org/wiki/Escuadr%C3%B3n_201
Khá nhiều, Liên Xô, Phần Lan, Bungari, Ý, Rumani, và còn nữa (??) ...
Trận Prokhorovka là một trận đánh diễn ra giữa Tập đoàn quân thiết giáp số 4 của phát xít Đức với Tập đoàn quân cận vệ số 5 của Hồng quân Liên Xô diễn ra tại làng Prokhorovka.
Một số thông tin về trận này đã được bác Boom post trong một bài cũ
http://www.webtretho.com/forum/f140/hoi-nhung-nguoi-yeu-thich-lich-su-115867/index27.html
7. Quân đội nước nào tham chiến muộn nhất?
Nếu nói về quân đội chính thức chứ không phải những người tình nguyện, có lẽ là Quân đội Mexico. Quân đội Mexico vào tháng 3 năm 1945 gửi một đơn vị Không quân mang tên Escuadrón 201 đến Không Quân Mỹ ở Viễn Đông. Đơn vị này tham gia chiến đấu vào tháng 6 năm 1945. Đặc biệt họ tham gia ném bom quân đội Nhật ở đảo Luzon và Formosa.
http://en.wikipedia.org/wiki/Escuadr%C3%B3n_201
8. Quân đội nước nào tham gia nhiều phe nhất?
Khá nhiều, Liên Xô, Phần Lan, Bungari, Ý, Rumani, và còn nữa (??) ...
18. Trận đấu tăng kinh khủng nhất?
Trận Prokhorovka là một trận đánh diễn ra giữa Tập đoàn quân thiết giáp số 4 của phát xít Đức với Tập đoàn quân cận vệ số 5 của Hồng quân Liên Xô diễn ra tại làng Prokhorovka.
Một số thông tin về trận này đã được bác Boom post trong một bài cũ
http://www.webtretho.com/forum/f140/hoi-nhung-nguoi-yeu-thich-lich-su-115867/index27.html
10:06 SA 03/06/2010
Vì là topic lịch sử :), mình xin post một bài viết có tóm tắt về Bảy Đức Phật trong các thời kỳ lịch sử và vài dòng sơ lược về sự khác nhau giữa quan niệm Tiểu Thừa và Đại Thừa cũng như cách thờ cúng.
Việc ít người biết tiếng Phạn đúng là một ngăn cản lớn đến việc tiếp cận đạo Phật Nguyên Thủy và các tông phái sau đó. Chính trong phong trào Chấn hưng đạo Phật ở VN, một trong những việc quan trọng nhất là dịch Kinh sách.
==================
Bảy đức Phật trong thế giới ta bà
Nguyễn Dư
http://chimviet.free.fr/tacgia/ngdu/nddg050.htm
Từ trước đến giờ, tôi cứ đinh ninh rằng chỉ có một đức Phật là Phật Thích Ca, còn Phật Bà Quan Âm là do người đời sau thêm vào, và đức Phật Di Lặc thì chưa giáng sinh...
Một hôm được xem bức tranh dân gian "Ông sư đội mũ thất Phật (bảy đức Phật)", tôi bàng hoàng ! Rõ ràng chiếc mũ có bảy mặt, mỗi mặt vẽ hình một đức Phật. Như vậy là có đến bảy đức Phật ! Hiểu biết của tôi thật là nông cạn, thô thiển. Từ ngày đó trong đầu tôi cứ lởn vởn câu hỏi: bảy đức Phật là những đức Phật nào ? Các ngài là ai ?
May sao lời giải đáp cho thắc mắc này, tôi đã tìm thấy trong bộ kinh Trường A Hàm (1). Tôi xin chép tóm tắt ra đây, để giúp ai muốn tìm hiểu, đỡ mất thì giờ tra cứu.
Theo bài kinh thứ nhất (Nhân duyên giáng sanh, thành đạo, giáo hóa của bảy đức Phật trong thế giới Ta bà), có ba đức Phật của kiếp quá khứ (Trang nghiêm kiếp) và bốn đức Phật của kiếp hiện tại (Hiền kiếp). Bài kinh không nói đến kiếp vị lai (Tinh tú kiếp).
Bảy đức Phật gồm :
1. Đức Phật Tỳ Bà Thi của kiếp quá khứ. Ngài giáng sinh tại thành Bàn Đầu Ma Na, và chứng (đắc đạo) dưới cây Bà la, cách nay 91 kiếp. Thuở ấy nhân loại sống 8 vạn tuổi. Ngài có 3 hội thuyết pháp gồm 168000, 100000 và 80000 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là Kiển Trà và Chất Sa. Đệ tử chấp sự (người hầu hạ giúp đỡ) của ngài là Vô Ưu.
Cha ngài là Bàn Đầu Ma Đa, mẹ là Bàn Đầu Ma Để, ngài có con tên là Phương Ưng.
2. Đức Phật Thi Khí của kiếp quá khứ. Ngài giáng sinh tại thành Quang Tướng, chứng dưới cây Phân đà lỵ, cách nay 31 kiếp. Thuở ấy nhân loại sống 7 vạn tuổi. Ngài có 3 hội thuyết pháp gồm 100000, 80000 và 70000 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là A Tỳ Phù và Tam Bà Đà. Đệ tử chấp sự là Nhẫn Hạnh.
Cha ngài là Minh Tướng, mẹ là Quang Diệu.
3. Đức Phật Tỳ Xá Baø của kiếp quá khứ. Ngài giáng sinh tại thành Vô Dụ, chứng dưới cây Bác Lạc Xoa, cách nay 31 kiếp. Thuở ấy nhân loại sống 6 vạn tuổi. Ngài có 2 hội thuyết pháp gồm 70000 và 60000 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là Phò Du và Uất Đa Ma. Đệ tử chấp sự là Tịch Diệt.
Cha ngài là Thiện Đăng, mẹ là Xưng Giới.
4. Đức Phật Câu Lưu Tôn của kiếp hiện tại. Ngài giáng sinh tại thành An hòa, chứng dưới cây Thi lỵ sa. Thuở ấy nhân loại sống 4 vạn tuổi. Ngài có 1 hội thuyết pháp gồm 40000 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là Tát Ni và Tỳ Lâu. Đệ tử chấp sự là Thiện Giác.
Cha ngài là Lễ Đức, mẹ là Thiện Chi.
5. Đức Phật Câu Na Hàm của kiếp hiện tại. Ngài giáng sinh tại thành Thanh tịnh, chứng dưới cây Ưu đàm bác la. Thuở ấy nhân loại sống 3 vạn tuổi. Ngài có 1 hội thuyết pháp gồm 30000 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là Ưu Bà Hiển Xí Đa và Uất Đa La. Đệ tử chấp sự là An Hòa.
Cha ngài là Đại Đức, mẹ là Thiện Thắng.
6. Đức Phật Ca Diếp của kiếp hiện tại. Ngài giáng sinh tại thành Ba la nại, chứng dưới cây Thi câu loại. Thuở ấy nhân loại sống 2 vạn tuổi. Ngài có 1 hội thuyết pháp gồm 20000 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là Đề Xá và Bà La Bà. Đệ tử chấp sự là Thiện hữu.
Cha ngài là Phạm Đức, mẹ là Tài Chủ.
7. Đức Phật Thích Ca của kiếp hiện tại. Ngài giáng sinh tại thành Ca tỳ la vệ, chứng dưới cây Bát đa (Bồ đề). Nhân loại bây giờ sống 100 tuổi. Hội thuyết pháp của ngài được 1250 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên. Đệ tử chấp sự là A Nan.
Cha ngài là Tịnh Phạn, mẹ là Đại Hóa. Ngài có con tên là La Hầu La.
Về sự tích các đức Phật, có sách chép : Ca Diếp và A Nan Đà (hay A Nan) là hai đệ tử của đức Phật Thích Ca (2) (3).
Về mặt giáo lý, tông phái Đại thừa tự cho là hiểu ý sâu xa của Phật, chủ trương chỉ theo tinh thần lời Phật dạy mà tiến hóa. Người tu đạo phát nguyện tự giác, giác tha, cứu mình và cứu chúng sinh. Tông phái Tiểu thừa thì tự cho là theo đúng lời Phật dạy, mọi việc đều chỉ cần theo đúng các kinh điển. Người tu đạo nhằm tự cứu lấy mình.
Tuy cả hai tông phái đều nhắm mục đích cứu khổ, giải thoát, nhưng vì quan điểm có khác nhau, nên cách hành đạo, thờ cúng cũng có khác nhau.
Về mặt hình thức, chùa là nơi thờ Phật. Việt nam là nước có nhiều chùa, nên các đức Phật được thờ cũng nhiều !
Tại các chùa theo phái Tiểu thừa, trên chánh điện chỉ bày tượng Phật Thích Ca, giáo chủ Phật giáo. Ngoài ra không có pho tượng nào khác. Ngược lại, các chùa theo phái Đại thừa, chịu ảnh hưởng văn hóa Tàu, thờ nhiều Phật, nhiều nhân vật của Phật giáo. Nhiều chùa còn thờ thêm thần thánh của đạo Lão, của tín ngưỡng dân gian (2) (3).
Vào một ngôi chùa theo Đại thừa, ngước lên chánh điện, ngó sang bên trái, ngoảnh qua bên phải, nhìn lại phía sau, khách thập phương có cảm tưởng như đang thăm viếng một viện bảo tàng trưng bày tượng. Lớp trong lớp ngoài, tầng trên tầng dưới. Tượng Phật, tượng La hán, tượng Bồ tát, tượng Hộ pháp. Mỗi giới lại có nhiều vị. Có chùa cho là chưa đủ, bày thêm Đế Thích, Phạm Thiên, Ngọc Hoàng, Minh Vương, Nam Tào, Bắc Đẩu... Sơn son thếp vàng rực rỡ, chữ nho lớn nhỏ, dọc ngang (4). Phật tử nào chưa biết rõ lai lịch, vai trò của các vị được tạc tượng, đến chùa lễ Phật thường bị choáng ngợp, hoa mắt, ngẩn ngơ. Các cụ cho rằng càng nhiều càng hay, càng to càng quý. Đám trẻ đứa nào nhát gan thì đâm ra sợ sệt, đứa nào bạo dạn mới dám tò mò đặt câu hỏi... Câu trả lời xoay quanh Tam thế, Tam thân, Thập bát La hán, Thập điện Diêm vương... Càng huyền bí, càng linh thiêng. Giản dị quá hóa phàm tục. Kẻ mới bắt đầu học Phật hoang mang như lạc vào rừng, chỉ thấy cây, cây nhiều che lấp cả cánh rừng, ngăn mất nẻo về. Bậc uyên thâm giáo lý gật gù, trầm trồ khen ngợi...
***
Tôi mơ một ngày trời trong sáng, êm dịu, được thả bộ nơi đồng quê Việt nam, thơ thẩn dạo chơi giữa ruộng lúa, khóm tre. Bỗng nghe tiếng chuông chùa ngân vang, từ đâu vọng lại. Như mời, như gọi...
Tôi vào thăm chùa. Chùa làng nhỏ, bốn bề rêu mốc. Chánh điện bày biện đơn sơ, hai ngọn đèn dầu chỉ đủ soi sáng một pho tượng Phật. Khói hương tỏa mùi thơm nhẹ nhàng, không làm điếc mũi nhức đầu. Sư cụ đang tụng kinh. Chuông mõ điểm nhịp đều đặn, khoan thai. Chùa không có máy tăng âm, nhưng chú ý nghe cũng nhận ra sư cụ tụng kinh bằng tiếng Việt.
Tụng kinh xong, sư cụ gọi chú tiểu mang ấm nước vối ra mời khách. "Tiếp khách mà không có được chén trà Tàu nóng thơm. Xin ông bỏ qua. Chùa còn nghèo". Tôi trân trọng uống cạn chén nước vối. Chuyện trò cùng sư cụ. Chuyện đạo, chuyện đời...
Bước ra khỏi cổng chùa, một làn gió nhẹ thoáng qua, tôi rùng mình, văng bật ra khỏi giấc mơ...
Nguyễn Dư
***
(1) Thích Trí Đức : Kinh Trường A Hàm, NXB Phật học viện Trung Phần, 1962.
(2) Toan Ánh : Tín ngưỡng Việt nam, quyển I, NXB Xuân thu, Hoa kỳ (in lại), t.276-308.
(3) Louis Bezacier : L'art vietnamien, Edition de l'Union française, Paris, 1954, p.152-176.
(4) Võ Văn Tường : Việt nam danh lam cổ tự, NXB Khoa học xã hội, Hà nội, 1993.
Việc ít người biết tiếng Phạn đúng là một ngăn cản lớn đến việc tiếp cận đạo Phật Nguyên Thủy và các tông phái sau đó. Chính trong phong trào Chấn hưng đạo Phật ở VN, một trong những việc quan trọng nhất là dịch Kinh sách.
==================
Bảy đức Phật trong thế giới ta bà
Nguyễn Dư
http://chimviet.free.fr/tacgia/ngdu/nddg050.htm
Từ trước đến giờ, tôi cứ đinh ninh rằng chỉ có một đức Phật là Phật Thích Ca, còn Phật Bà Quan Âm là do người đời sau thêm vào, và đức Phật Di Lặc thì chưa giáng sinh...
Một hôm được xem bức tranh dân gian "Ông sư đội mũ thất Phật (bảy đức Phật)", tôi bàng hoàng ! Rõ ràng chiếc mũ có bảy mặt, mỗi mặt vẽ hình một đức Phật. Như vậy là có đến bảy đức Phật ! Hiểu biết của tôi thật là nông cạn, thô thiển. Từ ngày đó trong đầu tôi cứ lởn vởn câu hỏi: bảy đức Phật là những đức Phật nào ? Các ngài là ai ?
May sao lời giải đáp cho thắc mắc này, tôi đã tìm thấy trong bộ kinh Trường A Hàm (1). Tôi xin chép tóm tắt ra đây, để giúp ai muốn tìm hiểu, đỡ mất thì giờ tra cứu.
Theo bài kinh thứ nhất (Nhân duyên giáng sanh, thành đạo, giáo hóa của bảy đức Phật trong thế giới Ta bà), có ba đức Phật của kiếp quá khứ (Trang nghiêm kiếp) và bốn đức Phật của kiếp hiện tại (Hiền kiếp). Bài kinh không nói đến kiếp vị lai (Tinh tú kiếp).
Bảy đức Phật gồm :
1. Đức Phật Tỳ Bà Thi của kiếp quá khứ. Ngài giáng sinh tại thành Bàn Đầu Ma Na, và chứng (đắc đạo) dưới cây Bà la, cách nay 91 kiếp. Thuở ấy nhân loại sống 8 vạn tuổi. Ngài có 3 hội thuyết pháp gồm 168000, 100000 và 80000 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là Kiển Trà và Chất Sa. Đệ tử chấp sự (người hầu hạ giúp đỡ) của ngài là Vô Ưu.
Cha ngài là Bàn Đầu Ma Đa, mẹ là Bàn Đầu Ma Để, ngài có con tên là Phương Ưng.
2. Đức Phật Thi Khí của kiếp quá khứ. Ngài giáng sinh tại thành Quang Tướng, chứng dưới cây Phân đà lỵ, cách nay 31 kiếp. Thuở ấy nhân loại sống 7 vạn tuổi. Ngài có 3 hội thuyết pháp gồm 100000, 80000 và 70000 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là A Tỳ Phù và Tam Bà Đà. Đệ tử chấp sự là Nhẫn Hạnh.
Cha ngài là Minh Tướng, mẹ là Quang Diệu.
3. Đức Phật Tỳ Xá Baø của kiếp quá khứ. Ngài giáng sinh tại thành Vô Dụ, chứng dưới cây Bác Lạc Xoa, cách nay 31 kiếp. Thuở ấy nhân loại sống 6 vạn tuổi. Ngài có 2 hội thuyết pháp gồm 70000 và 60000 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là Phò Du và Uất Đa Ma. Đệ tử chấp sự là Tịch Diệt.
Cha ngài là Thiện Đăng, mẹ là Xưng Giới.
4. Đức Phật Câu Lưu Tôn của kiếp hiện tại. Ngài giáng sinh tại thành An hòa, chứng dưới cây Thi lỵ sa. Thuở ấy nhân loại sống 4 vạn tuổi. Ngài có 1 hội thuyết pháp gồm 40000 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là Tát Ni và Tỳ Lâu. Đệ tử chấp sự là Thiện Giác.
Cha ngài là Lễ Đức, mẹ là Thiện Chi.
5. Đức Phật Câu Na Hàm của kiếp hiện tại. Ngài giáng sinh tại thành Thanh tịnh, chứng dưới cây Ưu đàm bác la. Thuở ấy nhân loại sống 3 vạn tuổi. Ngài có 1 hội thuyết pháp gồm 30000 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là Ưu Bà Hiển Xí Đa và Uất Đa La. Đệ tử chấp sự là An Hòa.
Cha ngài là Đại Đức, mẹ là Thiện Thắng.
6. Đức Phật Ca Diếp của kiếp hiện tại. Ngài giáng sinh tại thành Ba la nại, chứng dưới cây Thi câu loại. Thuở ấy nhân loại sống 2 vạn tuổi. Ngài có 1 hội thuyết pháp gồm 20000 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là Đề Xá và Bà La Bà. Đệ tử chấp sự là Thiện hữu.
Cha ngài là Phạm Đức, mẹ là Tài Chủ.
7. Đức Phật Thích Ca của kiếp hiện tại. Ngài giáng sinh tại thành Ca tỳ la vệ, chứng dưới cây Bát đa (Bồ đề). Nhân loại bây giờ sống 100 tuổi. Hội thuyết pháp của ngài được 1250 đệ tử. Hai đệ tử đứng đầu là Xá Lợi Phất và Mục Kiền Liên. Đệ tử chấp sự là A Nan.
Cha ngài là Tịnh Phạn, mẹ là Đại Hóa. Ngài có con tên là La Hầu La.
Về sự tích các đức Phật, có sách chép : Ca Diếp và A Nan Đà (hay A Nan) là hai đệ tử của đức Phật Thích Ca (2) (3).
Về mặt giáo lý, tông phái Đại thừa tự cho là hiểu ý sâu xa của Phật, chủ trương chỉ theo tinh thần lời Phật dạy mà tiến hóa. Người tu đạo phát nguyện tự giác, giác tha, cứu mình và cứu chúng sinh. Tông phái Tiểu thừa thì tự cho là theo đúng lời Phật dạy, mọi việc đều chỉ cần theo đúng các kinh điển. Người tu đạo nhằm tự cứu lấy mình.
Tuy cả hai tông phái đều nhắm mục đích cứu khổ, giải thoát, nhưng vì quan điểm có khác nhau, nên cách hành đạo, thờ cúng cũng có khác nhau.
Về mặt hình thức, chùa là nơi thờ Phật. Việt nam là nước có nhiều chùa, nên các đức Phật được thờ cũng nhiều !
Tại các chùa theo phái Tiểu thừa, trên chánh điện chỉ bày tượng Phật Thích Ca, giáo chủ Phật giáo. Ngoài ra không có pho tượng nào khác. Ngược lại, các chùa theo phái Đại thừa, chịu ảnh hưởng văn hóa Tàu, thờ nhiều Phật, nhiều nhân vật của Phật giáo. Nhiều chùa còn thờ thêm thần thánh của đạo Lão, của tín ngưỡng dân gian (2) (3).
Vào một ngôi chùa theo Đại thừa, ngước lên chánh điện, ngó sang bên trái, ngoảnh qua bên phải, nhìn lại phía sau, khách thập phương có cảm tưởng như đang thăm viếng một viện bảo tàng trưng bày tượng. Lớp trong lớp ngoài, tầng trên tầng dưới. Tượng Phật, tượng La hán, tượng Bồ tát, tượng Hộ pháp. Mỗi giới lại có nhiều vị. Có chùa cho là chưa đủ, bày thêm Đế Thích, Phạm Thiên, Ngọc Hoàng, Minh Vương, Nam Tào, Bắc Đẩu... Sơn son thếp vàng rực rỡ, chữ nho lớn nhỏ, dọc ngang (4). Phật tử nào chưa biết rõ lai lịch, vai trò của các vị được tạc tượng, đến chùa lễ Phật thường bị choáng ngợp, hoa mắt, ngẩn ngơ. Các cụ cho rằng càng nhiều càng hay, càng to càng quý. Đám trẻ đứa nào nhát gan thì đâm ra sợ sệt, đứa nào bạo dạn mới dám tò mò đặt câu hỏi... Câu trả lời xoay quanh Tam thế, Tam thân, Thập bát La hán, Thập điện Diêm vương... Càng huyền bí, càng linh thiêng. Giản dị quá hóa phàm tục. Kẻ mới bắt đầu học Phật hoang mang như lạc vào rừng, chỉ thấy cây, cây nhiều che lấp cả cánh rừng, ngăn mất nẻo về. Bậc uyên thâm giáo lý gật gù, trầm trồ khen ngợi...
***
Tôi mơ một ngày trời trong sáng, êm dịu, được thả bộ nơi đồng quê Việt nam, thơ thẩn dạo chơi giữa ruộng lúa, khóm tre. Bỗng nghe tiếng chuông chùa ngân vang, từ đâu vọng lại. Như mời, như gọi...
Tôi vào thăm chùa. Chùa làng nhỏ, bốn bề rêu mốc. Chánh điện bày biện đơn sơ, hai ngọn đèn dầu chỉ đủ soi sáng một pho tượng Phật. Khói hương tỏa mùi thơm nhẹ nhàng, không làm điếc mũi nhức đầu. Sư cụ đang tụng kinh. Chuông mõ điểm nhịp đều đặn, khoan thai. Chùa không có máy tăng âm, nhưng chú ý nghe cũng nhận ra sư cụ tụng kinh bằng tiếng Việt.
Tụng kinh xong, sư cụ gọi chú tiểu mang ấm nước vối ra mời khách. "Tiếp khách mà không có được chén trà Tàu nóng thơm. Xin ông bỏ qua. Chùa còn nghèo". Tôi trân trọng uống cạn chén nước vối. Chuyện trò cùng sư cụ. Chuyện đạo, chuyện đời...
Bước ra khỏi cổng chùa, một làn gió nhẹ thoáng qua, tôi rùng mình, văng bật ra khỏi giấc mơ...
Nguyễn Dư
***
(1) Thích Trí Đức : Kinh Trường A Hàm, NXB Phật học viện Trung Phần, 1962.
(2) Toan Ánh : Tín ngưỡng Việt nam, quyển I, NXB Xuân thu, Hoa kỳ (in lại), t.276-308.
(3) Louis Bezacier : L'art vietnamien, Edition de l'Union française, Paris, 1954, p.152-176.
(4) Võ Văn Tường : Việt nam danh lam cổ tự, NXB Khoa học xã hội, Hà nội, 1993.
10:02 SA 02/06/2010
Mình không rành về việc phải thế nào mới được coi là đóng góp cho đạo Phật để được thờ. Chỉ biết rằng Quan Vũ là một nhân vật được nhắc nhiều trong sách vở Phật Giáo. Thiết nghĩ có giá trị triết học hơn tín ngưỡng.
Ông Quan Vũ được thờ trong dân gian ở Việt Nam là ông Quan Vũ đã được Việt hóa. Người Việt dùng ông làm biểu tượng cho lòng yêu nước (cho dù việc che mắt Pháp cũng quan trọng, nhưng mật thám Pháp, cũng người thường, khó mà dễ tin rằng những người Việt thờ một người Trung Quốc tức là không yêu nước). Có những giá trị vượt khỏi mọi biên giới. Trong Bản Tuyên Ngôn Độc Lập của VN chẳng có hai câu nói rất hay, của hai nước từng có chiến tranh với VN, chẳng nhẽ chỉ vì đề cao tinh thần dân tộc ta lại bỏ đi.
Tuy nhiên mình ủng hộ không thờ Quan Công nữa, chắc Ngài cũng rất vui vì như thế giảm trừ được nhiều mê tín dị đoan và tốn kém :).
Nhân nói về hình ảnh Quan Công trong đạo Phật, chép lại một đoạn trong bài giải thích Kinh Kim Cương. Bài này thú vị vì dùng nhiều văn chương để giải thích triết lý đạo Phật, chắc bạn Anth sẽ thích.
http://www.buddhismtoday.com/viet/phatphap/baikelucnhu.htm
Đạt đến cảnh giới tự chứng mới thực sự là mục đích của sự quán chiếu thế gian Như Mộng. Theo tinh thần Đại thừa, khi cả cõi thế hiện ra như giấc mộng thì toàn thể vạn hữu đều hòa nhập vào bản giao hưởng vô cùng huyền diệu của cảnh giới Hoa Nghiêm. Khi quán tưởng được thế gian là Như Mộng thì cõi đời sẽ hiện ra trong vẻ đẹp rực rỡ và bi tráng của cảnh giới vô tướng, để con người có thể mở rộng tâm thức mà chứng nhập được Như Huyễn tam muội. Có lẽ đó mới thực sự là ý nghĩa của chữ “Mộng” trong bài kệ Lục Như.
Trong Tam quốc chí diễn nghĩa có một đoạn có thể được xem như là phần minh họa cho cảnh giới được mô tả trong kinh Lăng Già, theo tinh thần của bài kệ Lục Như.
Sau khi thất thủ Kinh Châu, Quan Vân Trường bị vua Ngô là Tôn Quyền chém đầu. Linh hồn ông cứ cưỡi ngựa Xích Thố bay phiêu diêu khắp nơi, kêu gào “Trả đầu cho ta”. Khi đến núi Ngọc Tuyền, sư Phỗ Tĩnh nghe tiếng kêu trên không, liền bước ra khỏi am, cầm cây phất trần gõ vào cửa mà hỏi “Vân Trường an tại?” Câu hỏi đơn giản đó lại giống tiếng hét của Lâm Tế, cây gậy của Đức Sơn khiến hồn ông sực tỉnh, liền hạ ngựa xuống trươc am để nghe thuyết pháp và quy y cửa Phật. Câu này thường được dịch là “Vân Trường ở đâu?”, mà lẽ ra nên hiểu là “Vân Trường có chăng?” nghĩa là “Vân Trường có thực sự tồn tại chăng?” mới đúng tinh thần của sư Phổ Tĩnh muốn điểm hóa cho vị danh tướng huyền thoại này.
Nhà phê bình Mao Tôn Cương cho rằng chỉ một câu đó của sư Phổ Tĩnh cũng bao hàm cả diệu nghĩa của cuốn kinh Kim Cương. Nhận xét đó quả vô cùng sâu sắc. Chính tại sát na thù thắng mà vị danh tướng đó nhận ra diệu nghĩa của chữ Mộng, chữ Không, và tạo được sự chuyển y trong tâm thức. Lúc đó, ắt hẳn anh hồn Vân Trường, như vua quỷ Rāvana hoang mang trước cảnh tượng tất cả đều đột nhiên biến mất, cũng hoang mang trước câu hỏi “Vân Trường an tại?”. Đó là một công án giúp Quan Công hoát nhiên đốn ngộ “Quan Công anh hồn đốn ngộ”. Chuyện thành bại thị phi đáo cùng cũng chỉ là hư không mộng ảo. Kinh Châu chỉ là mộng. Thục cũng chỉ là mộng. Ngụy hay Ngô cũng chỉ là mộng. Tham vọng tranh bá đồ vương cũng chỉ là mộng. Mà cả đến bản thân của Vân Trường cũng là mộng nốt. Vân Trường an tại? Có nghĩa là “Nhất thiết Ngụy Ngô Thục, như mộng huyễn bào ảnh, như lộ diệc như điện, ưng tác như thị quán”. Bởi vậy, sau khi nghe sư Phổ Tĩnh thuyết pháp, Quan Công mới đại ngộ rồi cúi đầu làm lễ quy y mà đi ”mang nhiên đại ngộ, khể thủ quy y nhi khứ” (Tam quốc chí diễn nghĩa, hồi 77).
Trong Tam quốc chí diễn nghĩa, đoạn văn tả cảnh trên chỉ ngắn ngủi có vài dòng, nhưng đó mới chính là chỗ mà ngọn bút của La Quán Trung đạt đến mức “đăng phong tháo cực, lô hỏa thuần thanh”, khiến người đọc liên tưởng đến bài kệ Lục Như.
Ông Quan Vũ được thờ trong dân gian ở Việt Nam là ông Quan Vũ đã được Việt hóa. Người Việt dùng ông làm biểu tượng cho lòng yêu nước (cho dù việc che mắt Pháp cũng quan trọng, nhưng mật thám Pháp, cũng người thường, khó mà dễ tin rằng những người Việt thờ một người Trung Quốc tức là không yêu nước). Có những giá trị vượt khỏi mọi biên giới. Trong Bản Tuyên Ngôn Độc Lập của VN chẳng có hai câu nói rất hay, của hai nước từng có chiến tranh với VN, chẳng nhẽ chỉ vì đề cao tinh thần dân tộc ta lại bỏ đi.
Tuy nhiên mình ủng hộ không thờ Quan Công nữa, chắc Ngài cũng rất vui vì như thế giảm trừ được nhiều mê tín dị đoan và tốn kém :).
Nhân nói về hình ảnh Quan Công trong đạo Phật, chép lại một đoạn trong bài giải thích Kinh Kim Cương. Bài này thú vị vì dùng nhiều văn chương để giải thích triết lý đạo Phật, chắc bạn Anth sẽ thích.
http://www.buddhismtoday.com/viet/phatphap/baikelucnhu.htm
Đạt đến cảnh giới tự chứng mới thực sự là mục đích của sự quán chiếu thế gian Như Mộng. Theo tinh thần Đại thừa, khi cả cõi thế hiện ra như giấc mộng thì toàn thể vạn hữu đều hòa nhập vào bản giao hưởng vô cùng huyền diệu của cảnh giới Hoa Nghiêm. Khi quán tưởng được thế gian là Như Mộng thì cõi đời sẽ hiện ra trong vẻ đẹp rực rỡ và bi tráng của cảnh giới vô tướng, để con người có thể mở rộng tâm thức mà chứng nhập được Như Huyễn tam muội. Có lẽ đó mới thực sự là ý nghĩa của chữ “Mộng” trong bài kệ Lục Như.
Trong Tam quốc chí diễn nghĩa có một đoạn có thể được xem như là phần minh họa cho cảnh giới được mô tả trong kinh Lăng Già, theo tinh thần của bài kệ Lục Như.
Sau khi thất thủ Kinh Châu, Quan Vân Trường bị vua Ngô là Tôn Quyền chém đầu. Linh hồn ông cứ cưỡi ngựa Xích Thố bay phiêu diêu khắp nơi, kêu gào “Trả đầu cho ta”. Khi đến núi Ngọc Tuyền, sư Phỗ Tĩnh nghe tiếng kêu trên không, liền bước ra khỏi am, cầm cây phất trần gõ vào cửa mà hỏi “Vân Trường an tại?” Câu hỏi đơn giản đó lại giống tiếng hét của Lâm Tế, cây gậy của Đức Sơn khiến hồn ông sực tỉnh, liền hạ ngựa xuống trươc am để nghe thuyết pháp và quy y cửa Phật. Câu này thường được dịch là “Vân Trường ở đâu?”, mà lẽ ra nên hiểu là “Vân Trường có chăng?” nghĩa là “Vân Trường có thực sự tồn tại chăng?” mới đúng tinh thần của sư Phổ Tĩnh muốn điểm hóa cho vị danh tướng huyền thoại này.
Nhà phê bình Mao Tôn Cương cho rằng chỉ một câu đó của sư Phổ Tĩnh cũng bao hàm cả diệu nghĩa của cuốn kinh Kim Cương. Nhận xét đó quả vô cùng sâu sắc. Chính tại sát na thù thắng mà vị danh tướng đó nhận ra diệu nghĩa của chữ Mộng, chữ Không, và tạo được sự chuyển y trong tâm thức. Lúc đó, ắt hẳn anh hồn Vân Trường, như vua quỷ Rāvana hoang mang trước cảnh tượng tất cả đều đột nhiên biến mất, cũng hoang mang trước câu hỏi “Vân Trường an tại?”. Đó là một công án giúp Quan Công hoát nhiên đốn ngộ “Quan Công anh hồn đốn ngộ”. Chuyện thành bại thị phi đáo cùng cũng chỉ là hư không mộng ảo. Kinh Châu chỉ là mộng. Thục cũng chỉ là mộng. Ngụy hay Ngô cũng chỉ là mộng. Tham vọng tranh bá đồ vương cũng chỉ là mộng. Mà cả đến bản thân của Vân Trường cũng là mộng nốt. Vân Trường an tại? Có nghĩa là “Nhất thiết Ngụy Ngô Thục, như mộng huyễn bào ảnh, như lộ diệc như điện, ưng tác như thị quán”. Bởi vậy, sau khi nghe sư Phổ Tĩnh thuyết pháp, Quan Công mới đại ngộ rồi cúi đầu làm lễ quy y mà đi ”mang nhiên đại ngộ, khể thủ quy y nhi khứ” (Tam quốc chí diễn nghĩa, hồi 77).
Trong Tam quốc chí diễn nghĩa, đoạn văn tả cảnh trên chỉ ngắn ngủi có vài dòng, nhưng đó mới chính là chỗ mà ngọn bút của La Quán Trung đạt đến mức “đăng phong tháo cực, lô hỏa thuần thanh”, khiến người đọc liên tưởng đến bài kệ Lục Như.
11:42 SA 25/05/2010
z
Nếu vậy thì bạn dịch "chất lượng trong hành động" là hay rồi, nhưng thử hình dung trường hợp một công ty sản xuất ô-tô đề cao chất lượng hơn giá thành, đối lập với những công ty quảng cáo về giá cả hợp lý. Ví dụ, họ không muốn sản xuất loại ô-tô thường thường mà chỉ ô-tô xịn. Câu "quality in action" nói rằng chất lượng đang gây tác động đấy, đang là yếu tố quan trọng đấy, mua một cái ô-tô xịn rồi bạn sẽ thấy tác động của nó, cuộc sống của bạn sẽ thay đổi hẳn, và rồi nó lại còn bền lâu dài etc... Ở đây chủ thể của "hành động" là chất lượng.