Hồ sơ cá nhân: Menoitro - Cộng Đồng Phụ Nữ Việt Nam

Đồng hành cùng con học lớp 5, chuẩn bị thi Ams 6

Các mẹ ơi, cho em hỏi "thiết tha" có phải là từ láy không?

Không phải từ láy mẹ nó ạ. Mình chôm chỉa được 1bài từ net của http://trangcothi.blogspot.com/ - Posted by Tran Thien Toan Ngo at 1:46 AM
------
Từ láy bất đắc dĩ
Trong tiếng Việt hiện đại, ta hay bắt gặp nhiều từ thường được xem là từ láy như : miên man, lục tục, thiết tha, lạnh lùng, lạ lùng, chùa chiền. Những từ này khi phát âm ra thì dễ làm ta ngộ nhận là từ láy vì chúng mang cấu trúc của một từ láy như láy phụ âm đầu và láy vần. Hơn nữa nếu ta phân tích các từ này ra thành các âm riêng biệt thì các âm này trở nên rất tối nghĩa; ví dụ như trong từ ‘miên man’ thì cả ‘miên’ và ‘man’ đều rất khó hiểu trong tiếng Việt hiện đại . Đây là một trong những dấu hiệu cơ bản để nhân biệt từ láy và cũng là một cái bẫy dẫn học sinh lẫn giáo viên quốc văn đến chỗ ngộ nhận về thực dạng và ý nghĩa bên trong của những từ đặc biệt này.
Sự ngộ nhận phổ biến này không hoàn toàn do chúng ta không nắm rõ tiếng Việt mà là do sự khiếm khuyết của nền giáo dục căn bản ở nước ta hiện nay. Nền giáo dục hiện thời chỉ chú tâm vào chữ Quốc Ngữ mà bỏ mất hán văn khá quan trọng vốn chiếm 60% lượng từ vựng trong tiếng Việt. Không hiểu rõ lượng từ ngữ quan trọng này dẫn ta trở về việc ngộ nhận những từ gốc Hán mà ta thường cho là từ láy kể trên. Trong từ ‘miên man’ (緜蠻) thì ý nghĩa ban đầu của nó là ‘tiếng chim hót líu lo’ rồi thì từ đó suy ra cái cảm giác nghe tiếng chim hót dẫn đến ý nghĩa ‘tiếp liền theo nhau không dứt’ như trong tiếng Việt hiện đại. Hoặc như từ ‘thiết tha’ thì còn mang ý nghĩa sâu xa hơn nữa. Đó là từ ‘thiết tha’ (切磋) của Hán văn có nghĩa là ‘cắt mài xương và sừng’ mang hàm ý ‘ bạn hữu giúp đỡ nhau về học vấn’. Cũng từ đấy ta có thể suy ra cái nghĩa bóng hiện đại của từ ‘tha thiết’ là ‘ thắm thiết làm cho gắn bó hết lòng, luôn luôn nghĩ đến, quan tâm đến’.
Ngoài sự khiếm khuyết về hán văn đã tạo ra những sự ngộ nhận trên, trong tiếng Việt hiện đại chúng ta đôi khi còn dùng những từ thuần Việt cổ hoặc những từ mang âm cổ mà vốn dĩ không phải là từ láy nhưng lại mang âm tiết tương tự như từ láy. Thường thì khi ta đọc thơ Quốc âm thế kỷ XVII và XVIII ta sẽ bắt gặp nhiều từ độc lập mà ta không thể dùng độc lập trong tiếng Việt hiện đại. Vị dụ như có ‘chiền’ trong từ ‘chùa chiền’ như ‘trèo lên dục thúy thăm chiền,’ trong bài ‘Thăm chùa non nước’ của Trương Quỳnh Như. Từ ‘chiền’ ngày nay ít còn được sử dụng độc lập mà thường chỉ được thấy trong từ ghép ‘chùa chiền’ mà nhiều người vẫn lầm là từ láy.
Đó là về từ cổ, còn về phần âm cổ ta cũng có một số từ đặc biệt, ví dụ như ‘lùng’. Từ này đi với ‘lạnh’ thành ‘lạnh lùng’ hoặc với ‘lạ’ thành ‘lạ lùng’. Nếu ta suy từ sự biến âm của ‘ong’ thành ‘ung’ như ‘trong’ thành ‘trung’ , ‘dõng’ thành ‘dũng’ thì ta có thể đoán rằng ‘lùng’ là ‘lòng’. Vậy thì ‘lạnh lùng’ là ‘lạnh lòng’ hoặc ‘lạ lùng’ là ‘lạ lòng’, mà ‘lòng’ là từ thường dùng để diễn tả tâm trạng và cảm giác như ‘đau lòng’, ‘nức lòng’, ‘ấm lòng’ … từ đó ta có thể loại đi tính ‘láy’ của những từ này.
Những hiện tượng trên xuất hiện đầy rẫy trong tiếng Việt mà chúng ta đang dùng nhưng chúng không dễ thấy được. Hiểu rõ những hiện tượng ‘từ láy bất đắc dĩ’ này có thể giúp ích cho chúng ta trong việc viết lách, sáng tác thi văn, ca từ cũng như trong mọi chuyện giao tiếp thường nhật. Không những thế, ta còn có thể từ từ mà hiểu ra được người xưa suy nghĩ ra sao khi dùng những từ ngữ đó trong văn chương thi ca như ‘Đoạn trường tân thanh’ hoặc ‘Chinh phụ ngâm’ mà hàm ý sâu xa thâm thúy chỉ có thể được cảm nhận qua cùng một cảm thái của ngôn ngữ.

10:35 SA 01/06/2011