Mình thấy hội này vắng quá, lại không có topic nào tiêu biểu nên lân la mở chủ đề này. Chẳng biết có ai vào ủng hộ không nhưng sẽ ráng dành thời gian thỉnh thoảng vào gõ, như kiểu viết blog, để chia sẻ với mọi người về cuộc sống điển hình ở ở Mỹ.



Nói điển hình cũng hơi quá, vì Mỹ là đất nước đa dạng về sắc tộc văn hóa. Có điều mình từ lúc đến Mỹ đến bây giờ không tiếp xúc nhiều với người Việt nên cũng không biết người Việt ở các bang khác như thế nào. Mình sống ở vùng Trung Tây, một trong những bang lạnh nhất vào mùa đông ở nước Mỹ. Mình sống chưa quá lâu để quên sạch tiếng cha đẻ, có điều thỉnh thoảng vẫn chen tiếng Anh, còn về mảng chuyên môn thì nửa chữ tiếng Việt cũng không biết. Mình sẽ cố gắng dùng tiếng Việt hoàn toàn, nhưng nếu mình không biết sẽ dùng từ gốc tiếng Anh để diễn tả, mong cả nhà đọc qua thấy có khó hiểu thì đừng nghĩ là mình cố tình, nó chỉ là thói quen thôi.



Chủ đề đầu tiên sẽ là về điểm tín dụng, hay từ tiếng Anh gốc là
credit score
. Mình chỉ viết theo cách hiểu của mình, còn bạn nếu có gợi ý gì thì bổ sung nhé.



Khi mình còn đi làm ở VN cách đây rất lâu, để xin một cái thẻ tín dụng hạn mức 10 triệu, mình phải ký quỹ 10 triệu. Rồi sau đó họ cấp cho mình một cái thẻ, tóm lại là xài trước trả sau, còn nếu không trả thì họ sẽ lấy cái quỹ ở trên để trả.


Không biết bây giờ cơ chế làm thẻ có còn như vậy không, nhưng thẻ tín dụng ở Mỹ không được cấp như thế.



Nếu bạn bỏ tiền vô ngân hàng và người ta cấp cho một cái thẻ để dùng số tiền đó, thì nó là thẻ debit, mình hay nói đùa là thẻ bay tiền. Còn thẻ credit cơ bản là vay để xài trước rồi sau đó mới lấy tiền ra trả, mình vẫn đùa là thẻ vay tiền. Ở Mỹ, yếu tố quyết định đầu tiên để người ta có thể xin thẻ tín dụng và tất cả các khoản vay khác hay không, chính là điểm tín dụng. Nhiều người hỏi mình vì sao chỉ đi làm mới có 1 năm mà đã có thể mua nhà ở Mỹ, chẳng lẽ bên này lương cao dữ vậy à, thực ra, tất cả đều là ...nợ nần. Vậy điểm tín dụng là gì?



Điểm tín dụng càng cao, chứng tỏ người mang điểm đó có tỉ lệ đáng tin cậy trong việc sẽ trả lại số tiền mà họ đã nợ, là cao. Việc bắt đầu có điểm tín dụng, thường là từ việc có cái thẻ tín dụng đầu tiên, sau đó theo thời gian, tùy vào việc mình có thanh toán đều đều hay không mà điểm tín dụng sẽ lên cao hay xuống thấp. Để có thể xin được thẻ tín dụng, thì phải có việc làm, tức là có lương đều đều khai thuế rõ ràng. Ở đây mình không lạm bàn về chuyện lương lậu thế nào là hợp pháp, nếu được mình sẽ chia sẻ ở một topic khác. Chỉ cần bạn hiểu là một khi bạn có phiếu lương (pay stub), thì chuyện bạn đến ngân hàng để xin chiếc thẻ tín dụng đầu tiên là vô cùng dễ dàng, chiếc thẻ đầu tiên này thường hạn mức rất thấp.



Khi có thẻ tín dụng đầu tiên, thì sẽ bắt đầu có điểm tín dụng. Điểm tín dụng trong khoảng 300-850. Thường điểm tín dụng đầu tiên của một người sẽ trong khoảng 500-700. Mình không biết điểm cụ thể là bao nhiêu, vì hồi có thẻ tín dụng, mình gà mờ đến mức thấy hạn mức thấp quá không dám xài, cứ toàn dùng thẻ debit của mình xài dần. Cho đến 1 ngày vì tiếc $25 tiền gửi hành lý mỗi khi bay, mà mình đi làm đơn xin 1 cái thẻ tín dụng của Delta, đại loại là hầu hết các hãng hàng không của Mỹ đều có chính sách gửi hành lý free khi bay nội địa mà người bay sở hữu thẻ của họ, lúc đó họ nói điểm của mình thấp quá nên cho hạn mức thấp nhất là $2,000 - còn dặn là mình phải xài chứ nếu không điểm tín dụng sẽ rất thấp. Túm lại, từ sau đó mình cứ đều đều xài, đều đều trả, vậy là điểm tín dụng tăng lên. Điểm tăng lại xin thẻ tín dụng khác, để tăng hạn mức và cứ thế...



Nếu bạn có thẻ tín dụng, thì bạn nên duy trì dùng nó và đều đều hàng tháng thanh toán thẻ. Vì nếu bạn không dùng tới, đến một lúc nào đó bên phát hành thẻ sẽ report bạn, nếu mình nhớ không lầm thì mình từng bị report để đóng tài khoản một cái thẻ, sau 5 năm không hề dùng tới.



Thẻ tín dụng không phải là nhân tố duy nhất quyết định điểm tín dụng của bạn, mà nó còn có các khoản vay như mortgage (dùng để mua nhà), vay cá nhân (personal loan), vay mua xe (vehicle loan), equity loan... Khả năng rất cao là nếu điểm tín dụng của bạn dưới 680, bạn sẽ không thể mượn tiền mua nhà mua xe. Ngoài ra, còn có các yếu tố khác quyết định điểm tín dụng của bạn, như thời hạn mà bạn bắt đầu có điểm đến hiện tại là bao lâu, thường nếu dưới 3 năm, cũng sẽ rất khó để vay tiền các kiểu. Dĩ nhiên là mỗi ngân hàng, mỗi cơ sở tài chính hay "chủ nợ" sẽ có các chính sách khác nhau, nhưng trên cơ bản, điểm tín dụng là yếu tố đầu tiên họ dòm tới để quyết định móc hầu bao cho bạn, hay không. Tuy nhiên, nó là thứ dễ xin nhất, và thường có nhiều chính sách ưu đãi nhất.



Đôi khi điểm tín dụng cũng quyết định nhiều thứ khác trong cuộc sống của bạn, như kiểu bạn không thể ký hợp đồng thuê nhà vì điểm tín dụng của bạn quá thấp. Hồi mình mới sang, không có điểm tín dụng vì là du học sinh, mình thanh toán tiền nhà mỗi 6 tháng, trả trước một lần.



Có điều nực cười về điểm tín dụng, đó là nếu bạn không hề nợ nần, trên cơ bản là tốt, nhưng với cơ chế credit score, là điểm sẽ không bao giờ cao nổi. Nó cũng là cái vòng luẩn quẩn nhất, phải có điểm tín dụng cao mới vay được nợ, mà để có điểm tín dụng cao thì cũng phải có nhiều nợ. Mà các khoản nợ này phải được trả đều đều không skip một kỳ nào.



Chẳng hạn như bạn có 3 cái thẻ tín dụng, 3 hạn mức khác nhau, tổng cộng bạn có tổng hạn mức khoảng $18,000. Đều đều hàng tháng bạn dùng khoảng $1,800, tức là 10% của tổng hạn mức, rồi thanh toán hết mỗi tháng, điểm của bạn sẽ tăng từ từ. Nhưng nếu bạn giữ nó ở mức 0% spending, thì điểm của bạn sẽ không tăng, thậm chí giảm xuống, vì người ta không biết là bạn không có khả năng chi tiêu hay không còn khả năng chi trả.



Còn nếu bạn xài hết $18,000 hạn mức, sau đó bạn nhận bill, nó báo là bạn phải thanh toán minimum $250, nghĩa là bạn buộc phải thanh toán hết con số $18,000, hay chỉ thanh toán $250 đều được, con số còn lại sẽ bị tính lãi suất. Lãi suất thẻ tín dụng là ác mộng với những người đi làm, vì nó có khi tới 29% một năm. Vậy nếu bạn không thanh toán? Ồ, họ sẽ report bạn, và chuyển bạn cho bên thu nợ, và có thể sẽ đưa ra tới tòa án.



Cho nên thỉnh thoảng bạn sẽ nghe nói, người nào đó vừa tuyên bố phá sản. Tức là các khoản nợ anh ta gây ra mà không có khả năng chi trả, sẽ được miễn trừ, nhưng điều đó có nghĩa là anh ta sẽ không bao giờ được cấp thẻ tín dụng nữa. Well, mình chưa làm chuyện này bao giờ nên cũng không biết cụ thể ra sao nữa. :D



Dĩ nhiên là nếu bạn có khả năng kiếm tiền, dùng tiền mặt, chỉ xài tiền trong khoản mình làm, đủ để thanh toán tiền nhà tiền xe hết một lần, thì có điểm tín dụng hay không cũng không phải là chuyện lớn. Vì khả năng tài chính của bạn đủ để trả tất cả các khoản mà không phải vay. Có điều kể cả bạn làm được như vậy, mình vẫn khuyên là bạn nên có điểm tín dụng tốt để đề phòng bất trắc. Chưa kể là, khi bạn dùng thẻ tín dụng mua hàng, bạn đòi lại tiền dễ hơn so với dùng thẻ debit hoặc tiền mặt.



À, mà muốn biết điểm tín dụng của mình là bao nhiêu, bạn cần có mã số an sinh xã hội (SSN) rồi lên mạng tra, chẳng hạn như trang Credit Karma hoặc trên tất cả các tài khoản ngân hàng đều có link dẫn đến. Nếu bạn không có SSN, chứng tỏ là bạn 1. Không phải người Mỹ, 2. nhập cư nhưng không đi làm 3. Đi làm chui.



Mình đã từng đọc, trung bình một người Mỹ nợ khoảng $12,000 thẻ tín dụng và trên dưới $100,000 cho các khoản mua nhà, vay cá nhân. Rất nhiều người Mỹ khi trả thẻ chỉ trả minimum rồi lấy tiền đầu tư này nọ... Hm hm, đây lại là topic khác rồi.



Vậy bao nhiêu điểm mới là tốt? Hm hm, với mình thì cứ trên 700 đã là tốt rồi, nhưng hôm nọ dòm thấy lão sếp học đòi mình lên Credit Karma xem điểm của ổng. Bớ cha me, 845. Thôi, ráng gây thêm vài khoản nợ vậy. :p