1. Không phải cứ ăn đủ là đủ dưỡng chất
Nhiều mẹ bầu tin rằng chỉ cần duy trì chế độ ăn đa dạng là đã đảm bảo đủ vi chất cho cả mẹ và bé. Tuy nhiên, vitamin B12 (cobalamin) là một ngoại lệ đặc biệt. Đây là dưỡng chất chỉ có nhiều trong thực phẩm có nguồn gốc động vật, như thịt đỏ, cá, trứng, sữa và hải sản.
Điều đó có nghĩa là mẹ bầu ăn chay, ít dùng thịt cá, hoặc hấp thu kém vẫn có thể rơi vào tình trạng thiếu vitamin B12, dù bữa ăn hàng ngày nhìn qua có vẻ đầy đủ. Thêm vào đó, những phụ nữ có bệnh lý dạ dày – ruột (viêm loét dạ dày, viêm ruột, cắt dạ dày, viêm niêm mạc) có thể giảm khả năng hấp thu B12 do thiếu yếu tố nội tại (intrinsic factor) – protein giúp cơ thể hấp thụ vitamin này.
2. Tại sao vitamin B12 lại quan trọng với mẹ bầu?
Vitamin B12 tham gia vào quá trình tạo hồng cầu, tổng hợp DNA và bảo vệ hệ thần kinh. Khi mang thai, nhu cầu B12 của mẹ tăng cao để đáp ứng cả sự phát triển của thai nhi.
Nếu thiếu B12, cơ thể mẹ sẽ tạo ra những hồng cầu to bất thường nhưng kém chất lượng, gây thiếu máu hồng cầu to. Hậu quả là mẹ dễ mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, hay quên, thậm chí tê bì tay chân do tổn thương thần kinh ngoại biên.
Không chỉ vậy, thiếu B12 còn ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ và tủy sống của thai nhi, làm tăng nguy cơ rối loạn thần kinh, chậm phát triển trí tuệ hoặc tổn thương vĩnh viễn hệ thần kinh trung ương nếu kéo dài.
3. Những ai dễ thiếu vitamin B12 dù ăn uống bình thường?
Một số nhóm mẹ bầu có nguy cơ cao bị thiếu vitamin B12, bao gồm:
- Người ăn chay trường: do không dùng thực phẩm từ động vật – nguồn B12 chính.
- Mẹ bầu bị viêm loét dạ dày hoặc rối loạn hấp thu ruột non.
- Người từng phẫu thuật cắt dạ dày hoặc giảm cân bằng cách thu nhỏ bao tử.
- Phụ nữ có bệnh lý tự miễn (viêm tuyến giáp, lupus, tiểu đường type 1) – dễ ảnh hưởng đến hấp thu B12.
- Người cao tuổi mang thai muộn, do khả năng hấp thu tự nhiên của cơ thể giảm.
Việc xét nghiệm máu định kỳ giúp phát hiện sớm tình trạng thiếu hụt B12, ngay cả khi mẹ chưa có triệu chứng rõ rệt.
4. Hậu quả của thiếu vitamin B12 trong thai kỳ
Thiếu vitamin B12 không chỉ là vấn đề thiếu máu đơn thuần. Ảnh hưởng của nó lan rộng đến nhiều cơ quan và chức năng:
- Với mẹ: thiếu máu, mệt mỏi, giảm trí nhớ, dễ trầm cảm hoặc rối loạn cảm xúc.
- Với thai nhi: nguy cơ dị tật ống thần kinh, chậm phát triển trí tuệ, nhẹ cân hoặc sinh non.
- Với trẻ sơ sinh: có thể gặp vấn đề về vận động, chậm nói, giảm trương lực cơ hoặc tổn thương thần kinh kéo dài.
Đáng lưu ý, thiếu B12 và thiếu folate thường đi kèm nhau, vì hai dưỡng chất này cùng tham gia vào quá trình tạo máu và phát triển thần kinh. Bổ sung một chất mà thiếu chất kia đều có thể khiến quá trình này gián đoạn.
5. Làm sao để mẹ bầu đảm bảo đủ vitamin B12?
Tăng cường thực phẩm giàu B12 trong khẩu phần
Mẹ bầu nên ăn đa dạng thực phẩm như thịt bò, cá hồi, cá ngừ, trứng, sữa, hải sản, gan động vật, vì đây là những nguồn B12 tự nhiên, dễ hấp thu.
Kiểm tra và bổ sung đúng cách
Ngoài dinh dưỡng tự nhiên, mẹ nên khám định kỳ và trao đổi với bác sĩ để được tư vấn liều lượng vitamin B12 phù hợp. Bổ sung đúng và đủ không chỉ giúp phòng ngừa thiếu máu mà còn bảo vệ hệ thần kinh, cải thiện trí nhớ và duy trì năng lượng ổn định trong suốt thai kỳ.
6. Kết luận
Ngay cả khi chế độ ăn của mẹ bầu trông có vẻ đầy đủ, vitamin B12 vẫn là dưỡng chất dễ thiếu hụt và khó nhận biết. Vì vậy, việc chủ động hiểu rõ vai trò của B12, kết hợp dinh dưỡng khoa học và theo dõi sức khỏe định kỳ là cách tốt nhất để mẹ và bé luôn khỏe mạnh.
Tìm hiểu thêm chi tiết về vai trò của vitamin B12 cho bà bầu, cách bổ sung an toàn và những lưu ý quan trọng tại bài viết 👉 Vai trò của vitamin B12 ngừa thiếu máu cho bà bầu.