Ám ảnh cái cân và cây thước

Cha mẹ nào cũng muốn con cái mình to cao. Với nhiều người, điều đó có thể thành nỗi ám ảnh. Lá thư của một độc giả gửi về cho Tuổi Trẻ đã lột tả nỗi trăn trở ấy. Vậy nỗi lòng đó có “hóa giải” được không?

Rất nhiều ông bố, bà mẹ Việt Nam đau đầu với chuyện ăn uống của con cái. Họ băn khoăn việc con ăn ít, thắc mắc con ăn có đủ không, than phiền con nhẹ ký, buồn vì con chán ăn, bỏ bữa... Họ tìm mọi cách, xin tư vấn mọi phương án để con nạp vào cơ thể càng nhiều sữa, càng nhiều thức ăn càng tốt để bụ bẫm như “con người ta”.

Là một bà mẹ, tôi đếm từng mililít sữa con bú được, đong từng chén cháo con nuốt. Tôi sẽ rầu rĩ nếu hôm nay bé ăn ít hơn hôm qua 100ml, sẽ mất bình tĩnh khi con trớ (nôn), chán nản khi tháng này con lên cân ít hơn tháng trước.

Có làm cha mẹ thời nay mới thấy cái cân, cây thước quan trọng nhường nào.

Tháng trước đưa con đi khám bệnh, tôi thắc mắc sao con ít khi đòi ăn.

Bà bác sĩ trung niên nheo mắt như thông cảm: “Vì con em chưa bao giờ có cơ hội đói!”.

Thời bố cháu, những năm sau 1975, sữa mẹ như nước lã vì bà nội chỉ ăn mắm với rau, cơm độn củ mì với muối hột... Thời của mẹ, 1985 về sau, khá hơn nhờ có chút sữa bột ký. Ba mẹ đều có cơ hội đói... Nhờ di truyền, ba vẫn cao trên mét bảy nhưng sau tuổi thơ đói kém có ăn bao nhiêu cũng không mập nổi, còn mẹ bước không qua một mét rưỡi.

Cô bạn lấy chồng Tây, sống xứ người lên lớp tôi về cách chăm con: “Bố của con tao to như voi. Con sinh 3kg, giờ gần một năm chỉ bằng con mày 7 tháng. Đến cữ, nó bú bao nhiêu thì bú, chả ép!”.

Tôi im thin thít ngồi nghe, không phải vì cảm thấy ngu dốt hay có lỗi. Những điều cô bạn nói trong sách vở, trên mạng đều có. Tôi, như những bà mẹ thành thị có chút kiến thức khác, đều đã đọc và biết. Thái độ của tôi là nỗi dằn vặt của người biết chuyện không ổn sẽ đến nhưng không tránh được.

Tôi nói với bạn: “Vì mày yên tâm khi lớn lên con mày sẽ cao trên mét tám như ba nó, hay không cũng chẳng sao. Nhưng tao không có được sự yên tâm đó!”.

Tôi bị ám ảnh điều bao phụ huynh xứ này cũng đang ám ảnh, dù có thể chỉ trong vô thức.

Nỗi ám ảnh về những đứa trẻ còi cọc, ốm yếu ở một vùng nào đó trên những tấm hình đăng báo. Nỗi ám ảnh về vệ sinh thực phẩm khi hôm nay nước bạn phát hiện sữa có melamine, hôm sau báo chí thông tin rau củ quả chứa chất bảo quản...

Nỗi ám ảnh về lịch học khắc nghiệt khiến nhiều đứa trẻ tuổi ăn tuổi lớn đeo kính cận dày cộm, đụt người đi nếu sức khỏe không bảo đảm.

Và quan trọng hơn, cánh cửa cơ hội cho những trẻ thấp bé nhẹ cân trên đường đời sau này có hẹp?

Đến bao giờ tôi có thể tự tin để con tự do sinh hoạt lúc nhỏ, mặc kệ cái cân?

Tâm trạng của tôi có giống bao đấng sinh thành khác, rồi tự mình gây áp lực cho bản thân và cho con?

Chìa khóa tạo ra tầm vóc

Khi nói tới phát triển cơ thể, các nhà khoa học thường chú ý đến hai yếu tố cơ bản: chiều cao và cân nặng. Hai yếu tố quan trọng này tạo ra “tầm vóc” của chúng ta.

Trong bài viết này, tôi xin đề cập về béo phì và sự phát triển chiều cao, liệu chúng có dây mơ rễ má với nhau không mà sao có bạn phình bề ngang lại ngắn chiều dọc?

* Chiều cao do di truyền? Đúng vậy. Yếu tố di truyền tác động vào chúng ta ngay khi còn nằm trong bụng mẹ. Mẹ ăn uống đủ chất để hình thành khung xương thì bạn dài, còn mẹ suy dinh dưỡng thì khi bạn khóc oe oe, bác sĩ cân đo đã thấy “thấp bé, nhẹ cân”. Di truyền tác động rõ đến khi bạn được 2 tuổi.

Đến giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì là lúc chiều cao có thể vọt lên “siêu tốc”. Có bạn lúc 7-8 tuổi cứ bình bình, nhưng lúc tiền dậy thì là cuộc đại nhảy vọt về chiều cao - cứ như có phép mầu. Có bạn bắt đầu dậy thì chiều cao mới tăng nhanh, đặc biệt là con trai. Quy luật chung là như vậy.

Tuy nhiên di truyền chỉ chiếm 23%, còn lại là các yếu tố khác chúng ta có thể tác động được.

* Chiều cao do dinh dưỡng? Theo các nhà khoa học, yếu tố dinh dưỡng chiếm tới 32% trong phát triển chiều cao. Chúng ta cần biết những yếu tố “cốt bêtông” cho xương là protein, canxi, kẽm, sắt, phospho. Những yếu tố giống như phụ gia trộn hồ trong khối bêtông đó là lysin, vitamin A, vitamin D...

Nếu trong thời kỳ tiền dậy thì bạn ăn đủ những yếu tố cần thiết ấy thì sụn đầu xương sẽ được “cốt hóa”, cứ thế mọc dài ra.

* Cao do tập luyện? Vận động chiếm 20%. Các động tác chạy, nhảy lên vươn người đưa bóng vào rổ là động tác kéo giãn cơ thể, kích thích phát triển chiều cao. Các nghiên cứu báo cáo: nếu bạn tập mỗi ngày 90-120 phút thì hormon tăng trưởng sẽ tiết ra nhiều gấp ba lần so với người cứ thò chân xuống gầm bàn chơi... game.

* Cao do ngủ đủ. Các nhà khoa học ở Trường đại học Wisconsin (Mỹ) đặt một thiết bị cảm biến vào xương chân những chú cừu non và kết luận 90% sự lớn của xương diễn ra trong giấc ngủ.

* Béo phì có ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao không?

* Câu trả lời là vừa có vừa không. Nếu ở giai đoạn tiền dậy thì được cung cấp đủ các chất cần thiết thì xương dài ra. Nhưng khi ba mẹ thấy con đang lớn lại tích cực “chăm bón” thì con sẽ phát triển cả hai phía: vừa dài vừa rộng.

Khả năng thứ hai cũng là do “chăm bón”, ăn toàn những chất năng lượng cao nhưng lại thiếu các nguyên tố vi lượng giúp xương phát triển. Thế là thay vì ăn nhiều thịt, uống nhiều sữa để vươn tới chiều cao thì nhiều người lại hoán đổi sang bề ngang.

Một vấn đề nữa là trong tủy xương, tế bào sinh mỡ và sinh xương có chung một “mẹ”. Khi gia đình cho các bạn ăn thật nhiều đồ bổ thì tủy xương khoái chí cứ sinh các tế bào mỡ khiến bạn tròn xoe mà không cao được.

Có một yếu tố các nhà khoa học Canada phát hiện: nếu buổi tối bạn “măm” những món có nhiều đường, tinh bột thì glucose trong máu tăng lên, ức chế hormon tăng trưởng hoạt động. Muốn cao thì niềm vui bánh ngọt, chè đậu, kem... phải gác lại.

Nếu bạn muốn cao hơn, thông minh hơn thì nên tập thói quen “ăn tạp”, tức là vừa ăn thịt, cá, nghêu, sò, ốc, hến, tôm, cua, vừa là những chú thỏ biết ăn cà rốt, rau các loại.

TS.BS Lê Thúy Tươi