Thực ra thì Chít Cha cũng chưa có ý định post bài này vì chưa nghiêng cú đến nơi đến chốn. Nhưng đọc báo ở VN thấy bà con ca bài "lương và giá", rồi thêm chuyên giá cả ở Úc cũng lên chóng mặt mà lương thì không tăng bao nhiêu. Từ hồi bão lụt đến giờ đi mua đồ ăn thấy phát run, nhất là ở Gladstone này phải chở từ Brisbane lên. Vì lẽ đó nên viết bài này. Biết là dân kỹ thuật mà lấn sân qua finance thì cũng gọi là múa rìu qua măt mấy chị accountant nhưng do nỗi bức xúc cần giải tỏa nên cầm gậy chọt cho ong bay ra. Hy vọng mấy mẹ accountant ngứa mắt ngứa tay mà đóng góp.


Chắc là có sai sót rồi nhưng hy vọng giúp cho bà con nào bên VN chuẩn bị qua đây có tý ý tưởng vậy mà.


Mình sẽ bắt đầu bằng chuyện lương bổng:


Lương ở Úc


Ở Úc, các công ty khi ký hơp đồng thường offer một gói lương cho trọn năm, ví dụ 75.000 AUD/năm. Tiền lương lãnh có thể là tuần, 2 tuần (forth night) hay tháng. Cứ lấy số đó chia cho 12 tháng thì ra lương tháng. Các bạn thương lượng lương nhất là offshore thường dễ bị confuse về nhiều khoản.


- Lương ròng: là lương cơ bản bên VN, đây là căn cứ cơ bản để tính tiền superannuation.


- Superannuation: gọi nôm na là tiền BH xã hội cho dễ hình dung. ở Úc chính phủ quy định người sử dụng lao động trả 1 quỹ để làm lương hưu. Mức quy định là 9% trên lương ròng (ở VN là 15% + 5% của mình) và tùy theo thỏa thuận một số cty cho them vài %. Bạn cũng có thể đóng them để dành. Hiện Úc cho phép bạn manage quỹ hưu của bạn, như là mua nhà cửa dạng đầu tư, chơi cổ phiếu... quỹ hưu k phải do nhà nước quản lý mà bởi các quỹ đầu tư: BHP billiton, Australian Super... họ sẽ sử dụng tiền đó để đầu tư và nhiều lúc số tiền của mình sẽ bị hao hụt do thua lỗ. Lây thí dụ năm 2008 đa số các quỹ này bị thua, lúc đó mình mất gần 2000AUD trong quỹ nếu mình rút tiền ra (khi bạn rời AU vĩnh viễn, bạn được rút tiền ra). Các bạn có thể check quỹ của mình bằng cách lien hệ với quỹ quản lý tiền đó, xin họ một tài khoản hoặc gọi điện hỏi trực tiếp. Mình rời Úc 2008 mà k rút tiền ra, tới 2010 quay lại họ chuyển tiền cho ATO. Giờ tình cờ mới phát hiện ra. Phải làm một số thủ tục để xin chuyển vào quỹ mới.


- Living away from home allowance: cái này áp dụng cho các bạn đi làm diên hợp đồng (457 chẳng hạn). Bạn khai địa chỉ ở VN, thỏa thuận với cty bạn nhận 65AUD/ngày chẳng hạn. Nó sẽ khai với ATO và bạn sẽ nhận trọn gói k phải trả đồng thuế nào. Cái này cũng áp dụng cho dân Úc đi làm ở khác nơi mình ở, VD từ NSW sang làm QLD chẳng hạn. Hiện đang có tranh cãi là có đánh thuế lên khoản này k nữa đó. Đau đầu.


- Tiền thuê nhà: tùy theo thỏa thuận bạn có thể có tiền thuê nhà cty cho. Nhưng tiền này sẽ bị tính thuế bằng tỷ lệ thuế trên lương bạn phải trả. Nếu bạn ở VN qua đi làm (dạng HĐ nhé – PR là k được nhé) mà cty k trả tiền nhà thì bạn nên đến sở thuế xin form điền vô, mang hợp đồng nhà theo. Nó sẽ trừ một số tiền hang tháng bạn phải đóng thuế. Ví dụ tiền nhà là 310 tuần bạn có thể claim lại hơn 100AUD tuần đó ( mình k biết nó tính sao nữa). Nhưng nếu bạn ở Úc lâu hơn 4 năm, mặc dù chưa có PR nó sẽ k áp dụng được cho bạn. Đừng hỏi tại sao.


- Tiền xe và xăng: xe ơ Úc khá rẻ nên các công ty thường đưa nó vào offer để hưong lợi Fringle benefit tax. Nhiều công ty cho bạn thỏa thuận salary package trong đó có novated lease cho xe. Với loại thuê này bạn được sự đồng ý của cty, bạn đến một cty cho thuê xe (VD ORIX) để thuê 1 chiếc xe, mới hay cũ tùy bạn. Ví dụ cty cho bạn car allowance là 2000AUD/tháng, bạn chọn Camry Atise 2010 giá 24000AUD. Thời gian 1 năm với thỏa thuận là bạn k phải trả tiền xăng + bảo trì, bảo hiểm gì hết (có giới hạn KM à nhe). Mỗi tháng cty sẽ trả ORIX tiền thuê theo thỏa thuận (mình k tính được, th này khoảng 1800AUD) còn dư mình lãnh (bị trừ thuế), nếu thiếu mình bù (nếu mua xe mắc). Tới cuối HĐ bạn trả phần còn lại (thường là thấp) th này khoảng 12000AUD sau 1 năm và xe là của bạn. Cty được lợi (làm bạn happy mà k bị thuế nặng) mà bạn cũng được lợi. Mình chỉ nói sơ sơ chỗ này theo th mà mình biết nhé.


- Tiền bảo hiểm tư: một số cty sẽ trả bảo hiểm tư (toàn phần hay 1 phần) cho bạn nữa. Đối với dân Úc họ không cần BH tư. Nó chỉ dùng để làm răng, giải phẩu thẩm mỹ...


Như vậy có khá nhiều điểm để bạn thương lượng lương. Thông thường nếu bạn mới đến Úc đừng nên đòi hỏi quá. Nhưng thay vì đòi hỏi lương bạn có thể đòi cái khác.


Một số bạn thương lương lương quen béng đi khoản super. Tới hồi hỏi ra mới biết nó k trả super mà nó offer 1 gói có luôn super. Thí dụ 100 ngàn mà bao gồm super thì mất hết 9% rồi còn gì?


Nói tới lương nhiêu đó thì hết bài, giờ chuyển sang thuế. Đã có lương thì phải có thuế.


Thuế ở Úc.


Đối với những người đi làm thì đây là một tiêu đề quan trọng hàng đầu. Thực tế không thể phủ nhận là ở các nước phát triển trong đó có Úc, tầng lớp trung lưu là tầng lớp bị bóc lột nặng nề. Làm càng nhiều / lương càng nhiều = áp lực công việc cao + thuế cao. Thuế chỉ đánh được vào những người hợp pháp mà không đánh được vào dân làm chui. Mình nói về thuế hợp pháp trước. Sau này rảnh viết về một số bạn bè làm business trốn thuế như thế nào.


Theo biểu thuế mới nhất 2010:


Tax rates 2010-11 (nguồn http://www.ato.gov.au/individuals/content.aspx?doc=/content/12333.htm&mnu=42904&mfp=001/002)


Taxable income Tax on this income


0 - $6,000 Nil


$6,001 - $37,000 15c for each $1 over $6,000


$37,001 - $80,000 $4,650 plus 30c for each $1 over $37,000


$80,001 - $180,000 $17,550 plus 37c for each $1 over $80,000


$180,001 and over $54,550 plus 45c for each $1 over $180,000


Một vài ví dụ về thuế ở các ngưỡng:


Ví dụ bạn được một gói lương 85000/năm. Đơn giản chỉ là lương thôi nhé vì nếu có các thu nhập khác thì có thể gia giảm.


Lương: 85000


Mức bắt đầu tính thuế: 80000 tương ứng bạn phải trả 17550AUD cho 80000 đó.


Khoản chênh lệch 85000 – 80000=5000 bạn phải trả 5000*37/100=1850AUD


Tổng thuế: 17550 + 1850 = 19400AUD (=22.82%)


Chưa hết, medical levy 1.5% trên 85,000 = 1275AUD (tính sơ thôi nhé)


 Thuế bình quân bao gồm medical levy = 22.82+1.5=24.32% cái này làm căn cứ cho lương hằng tháng. Theo mình ước đoán.


Như vậy mỗi tháng bạn sẽ nhận bao nhiêu:


Monthly (Gross) 7083.33


Statutory Deductions (Monthly) -1722.92


Monthly (Net) 5360.42


5360.42 là tiền bạn đem về trình vợ đó. mà quên, quen thói ở VN phải trích lại quỹ đen ăn nhậu chứ nhẩy??? ai đồng ý giơ tay???


Con số Net có thể chênh nhau 20-30AUD đó. Mình k biết tại sao.


Có thể thấy thuế mình phải trả là khá cao, 1722 AUD tháng.


Nếu bạn nhận 75000 năm thì tính ra mỗi tháng sẽ nhận:


Monthly (Gross) 6250


Statutory Deductions (Monthly) -1431.25


Monthly (Net) 4818


Bạn có thể lên trang web của sở thuế mà tính. Nhưng chỉ là ước tính thôi giống mình làm vậy. Mình chỉ ngồi tách từng cái một ra để hiểu nó thôi.


http://calculators.ato.gov.au/scripts/asp/simpletaxcalc/main.asp


Thuế mình đóng rồi nhưng cuối năm mình cũng có thể claim lại một số thứ. Hồi trước mình thấy tức cười khi thằng ngồi cạnh mình nó giữ mấy cái receipt petrol, thậm chí có thằng đi mua một đống xà bong giặt rồi claim. Sau này mới biết là tất tần tật mấy thứ con con phục vụ công việc như xăng đi làm, xà bong giặt đồ đi làm, giày bảo hộ (nếu bạn thích giày đẹp)... đều có thể claim được hết. Cuối năm tự nhiên có them 1-2 trăm tội gì không làm?


Vậy thì bạn có thể claim được những gì:


- Chi phí học tập cho con bạn: computer, internet fee, đồ dùng học tập (k gồm đồng phục) k được claim school fee, tuition fee... ví dụ bạn mua một laptop 1500, cuối năm nếu claim tax bạn có thể lấy lại 40-50% số tiền phải trả cho laptop.


- Chi phí nuôi con bạn, và vợ bạn nữa, gọi là dependant tax offset. Cái này mình chưa tính được nhưng hồi 2008 nó return 600AUD trên năm. Đợi xem năm nay được bi nhiêu rồi ngồi tính vậy.


- Nếu bạn có đóng private health insurance cũng claim được đó.


- Rồi nếu bạn mua Qantas gold membership, cũng claim lại được luôn nếu bạn phục vụ cho bussness trip...


Có hàng ngàn thứ có thể claim được, chỉ nêu điển hình vài thứ mình biết. Cứ đến giữa năm bạn nộp claim form, cuối năm nhận lại một ít tiền xài cho đỡ ghiền. Đỡ phải tức khi nhìn một đống người ăn bám (coi chừng có bà xã hi hi).


Medical levy:


ở Úc, công dân không bắt buột phải mua bảo hiểm. Mọi chi phí y tế do chính phủ lo. Nếu bạn nghèo, nhận thất nghiệp thì cũng vậy thôi. K phân biệt đối xử.


Vậy tiền đó lấy ở đâu: từ mấy thằng làm công ăn lương, có một mức lương bị gọi là cao. Cụ thể:


> $ 77,000 nếu bạn độc thân.


>$154,000 cho vợ chồng bạn nếu có con them $1,500 cho mỗi đứa con


Chú ý: Nếu bạn mua bảo hiểm tư, bạn là dân temporary visa... thì sẽ được return cái 1.5% này sau khi bạn claim tax return.


Viết tới đây thấy đủ dài rồi, sẽ viết tiếp nếu rảnh. Hy vọng nhận được chỉ giáo của mấy mẹ accountant.