Khi mang thai, thể tích máu của mẹ tăng lên đến 50% để nuôi dưỡng thai nhi. Chính vì vậy, sắt – nguyên liệu quan trọng để tạo hồng cầu – trở thành dưỡng chất mà mẹ cần bổ sung hàng ngày. Thiếu sắt không chỉ khiến mẹ mệt mỏi, chóng mặt mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của bé trong bụng.
1. Vai trò của sắt trong thai kỳ
Sắt là thành phần chính của hemoglobin – protein có trong hồng cầu, giúp vận chuyển oxy đi khắp cơ thể mẹ và thai nhi. Nếu cơ thể thiếu sắt, quá trình tạo máu bị gián đoạn, khiến mẹ dễ rơi vào tình trạng thiếu máu do thiếu sắt.
Không dừng lại ở đó, sắt còn góp phần giúp thai nhi phát triển não bộ và hệ miễn dịch khỏe mạnh. Thiếu sắt trong giai đoạn cuối thai kỳ có thể khiến bé sinh ra nhẹ cân, dễ bị thiếu oxy hoặc chậm phát triển trí não. Vì vậy, việc bổ sung sắt cho bà bầu không chỉ là để mẹ khỏe, mà còn giúp bé thông minh, phát triển toàn diện ngay từ trong bụng mẹ.
2. Nguồn sắt tự nhiên tốt cho thai kỳ
Thay vì chỉ dựa vào viên uống, mẹ có thể hấp thu sắt tự nhiên qua bữa ăn hàng ngày. Một số thực phẩm giàu sắt dễ hấp thu bao gồm:
- Thịt đỏ (thịt bò, thịt nạc heo): Cung cấp lượng sắt heme dễ hấp thu nhất, đồng thời chứa protein và kẽm cần thiết cho sự phát triển của thai nhi.
- Gan gà, gan bò: Nguồn sắt cực kỳ dồi dào, tuy nhiên mẹ chỉ nên ăn 1–2 lần/tuần để tránh dư vitamin A.
- Cá hồi, cá ngừ: Không chỉ giàu sắt mà còn chứa DHA – dưỡng chất giúp phát triển não bộ thai nhi.
- Trứng gà: Cung cấp cả sắt và protein chất lượng cao.
- Đậu lăng, đậu nành, đậu đỏ: Nguồn sắt thực vật tốt, phù hợp cho mẹ ăn chay.
- Rau chân vịt, bí đỏ, súp lơ xanh: Cung cấp sắt, folate và chất xơ giúp tiêu hóa dễ dàng.
3. Mẹo nhỏ giúp hấp thu sắt tốt hơn
Dù ăn đủ nhưng không phải lúc nào cơ thể cũng hấp thu được hết sắt. Dưới đây là một vài lưu ý giúp mẹ tối ưu hiệu quả:
- Ăn thực phẩm giàu sắt vào buổi sáng hoặc trước bữa trưa: Đây là thời điểm dạ dày hoạt động mạnh, giúp hấp thu sắt tốt hơn.
- Tránh uống trà, cà phê hoặc sữa ngay sau bữa ăn: Những thức uống này chứa tanin và canxi, có thể ức chế hấp thu sắt.
- Kết hợp sắt với axit folic: Đây là “cặp đôi hoàn hảo” trong việc tạo hồng cầu. Nếu chỉ bổ sung sắt mà thiếu axit folic, hồng cầu sẽ không phát triển đầy đủ, làm giảm hiệu quả phòng chống thiếu máu.
- Không nên tự ý tăng liều viên sắt: Bổ sung quá nhiều có thể gây táo bón hoặc buồn nôn. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
4. Sắt và axit folic – Bộ đôi không thể tách rời
Trong quá trình tạo máu, sắt và axit folic luôn “đi cùng nhau”. Sắt giúp vận chuyển oxy, còn axit folic tham gia tổng hợp DNA và hình thành hồng cầu mới. Khi hai dưỡng chất này được cung cấp đầy đủ, mẹ bầu sẽ:
- Duy trì mức hemoglobin ổn định, giảm mệt mỏi, chóng mặt.
- Tăng sức đề kháng và giảm nguy cơ nhiễm trùng thai kỳ.
- Hạn chế biến chứng như tiền sản giật, sinh non hoặc thai chậm phát triển.
Ngược lại, thiếu hụt một trong hai sẽ khiến cơ thể mất cân bằng, dẫn đến thiếu máu thai kỳ và ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.
5. Kết luận
Chế độ ăn giàu sắt, kết hợp với folate và vitamin C, chính là nền tảng giúp mẹ bầu duy trì sức khỏe tốt, giảm mệt mỏi và đảm bảo thai nhi phát triển toàn diện.
Để hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa sắt và axit folic trong thai kỳ, cũng như hướng dẫn bổ sung đúng cách, mẹ có thể đọc thêm tại: