Tại sao Bắc Kinh cấm được xe máy, Hà Nội lại không?

Hà Nội không thực hiện được các vấn đề về hạn chế đăng ký xe máy, quản lý phương tiện, tăng mức xử phạt các vi phạm về giao thông, an toàn vệ sinh thực phẩm, hạn chế gia tăng dân số cơ học... vì vướng các luật khác. Do đó, cơ chế riêng cho Hà Nội trong Luật Thủ đô phải thực sự mạnh mới tháo gỡ được.

“Luật Thủ đô có thể được phép mạnh hơn các luật khác nhưng phải phù hợp Hiến pháp. Đồng thời, phải xây dựng cơ chế đặc thù để giải quyết các vấn đề bức xúc của thủ đô như quy hoạch, xây dựng, quản lý đô thị, giao thông”.

Đó là một trong những đề xuất được ban soạn thảo dự án Luật Thủ đô đưa ra trong phiên họp lần thứ hai vào ngày 17-10.

Không có cơ chế đặc thù khó phát triển

Theo ban soạn thảo, trong tám năm thực hiện, Pháp lệnh Thủ đô đã bộc lộ khá nhiều hạn chế. Đặc biệt, về mặt cơ chế chính sách, do mới chỉ ở tầm pháp lệnh nên một số điều khoản khi thực hiện liên tiếp vướng các luật khác, phải tạm dừng.

Giám đốc Sở Tư pháp TP Hà Nội Phan Hồng Sơn dẫn chứng: Theo Pháp lệnh Thủ đô, Hà Nội được ban hành các quy định về quản lý nhập cư và biện pháp hạn chế nhập cư tự phát. Tuy nhiên, Luật Cư trú lại mở rộng quyền tự do cư trú của công dân, mở rộng điều kiện đăng ký thường trú nên người tỉnh ngoài về Hà Nội làm ăn, sinh sống ngày càng tăng, gây sức ép rất lớn về gia tăng dân số cơ học.

Hà Nội cũng không thực hiện được các vấn đề về hạn chế đăng ký xe máy, quản lý phương tiện, tăng mức xử phạt các vi phạm về giao thông, an toàn vệ sinh thực phẩm... vì vướng các luật khác.

“Tại sao Bắc Kinh (Trung Quốc) cấm được xe máy, còn Hà Nội lại không?” - Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Lê Mạnh Hùng đặt vấn đề. Ông Hùng kiến nghị, Luật Thủ đô cần phải đề cập đến tất cả lĩnh vực, trong đó có những cơ chế, chính sách đặc thù phù hợp với địa bàn.

Không thể qua mặt Hiến pháp

Nhiều đại biểu cho rằng dù có cơ chế đặc thù thì Luật Thủ đô cũng phải tuân thủ Hiến pháp, ví dụ như các quy định về quyền đi lại, quyền cư trú của công dân. “Không thể chỉ vì một lý do nào đó mà hạn chế quyền đi lại, cư trú của người dân” - đại diện Bộ Tài chính nói. Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trần Hữu Thắng cho rằng việc phân cấp một số quyền hạn cho thủ đô sẽ đụng đến nhiều luật hiện hành. Vì thế, phải tiến hành điều chỉnh sao cho các luật không trái nhau.

Theo Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Kiều Đình Thụ, nếu không có cơ chế đặc thù thì thủ đô không thể phát triển được. Vì thế phải cho phép Luật Thủ đô mạnh hơn các luật khác. Đồng tình, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường và Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Thế Thảo nhấn mạnh, các quy định trong Luật Thủ đô không được phép trái Hiến pháp nhưng phải mạnh hơn các luật khác thì mới tháo gỡ được những vướng mắc đang gặp phải.

Có thể áp dụng tùy địa bàn

Một trong những vấn đề được nhiều đại biểu băn khoăn là việc áp dụng Luật Thủ đô cho các khu vực trên địa bàn Hà Nội sẽ như thế nào. Trong cơ chế đặc thù đó có những quy định sẽ rất thoáng nhưng cũng có nhiều nội dung hết sức chặt chẽ như đề xuất về việc hạn chế phương tiện cá nhân, tăng mức xử phạt ở một số lĩnh vực...

Theo một số đại biểu, những đề xuất trên nếu được thực hiện cũng chỉ phù hợp với các địa phương thuộc Hà Nội cũ, vì các khu vực mới được mở rộng chưa có ưu thế đó. Ông Kiều Đình Thụ cho rằng cơ chế đặc thù trong Luật Thủ đô có thể chưa áp dụng được ở các khu vực mới sát nhập, vì thế cần nghiên cứu sao cho phù hợp với thực tế.

Ông Lê Thành Long, Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật - Bộ Tư pháp, đề nghị nên giao HĐND TP quyền quyết định cho áp dụng luật tại các khu vực cụ thể trên cơ sở xem xét tình hình thực tế và tốc độ đô thị hóa.

Bộ trưởng Hà Hùng Cường lưu ý: Luật Thủ đô không nên đi quá sâu vào cơ chế xin-cho mà phải đề cập đến chính sách chung trong việc xây dựng và phát triển thủ đô. Trong đó phải bao gồm tất cả lĩnh vực như hệ thống chính trị, quy hoạch, xây dựng, quản lý đô thị, văn hóa…