Ở các đô thị lớn như TP.HCM, hình ảnh cha mẹ đưa con đi siêu thị vào cuối tuần đã trở nên quen thuộc. Tuy nhiên, đằng sau những chuyến đi tưởng chừng đơn giản ấy lại là không ít căng thẳng. Trẻ nhỏ dễ bị cuốn vào thế giới đầy màu sắc của đồ chơi, bánh kẹo, đồ ăn vặt. Cha mẹ thì đứng trước hai lựa chọn quen thuộc: hoặc chiều con cho nhanh, hoặc từ chối trong mệt mỏi.
Ít ai ngờ rằng, chỉ một vật dụng rất đơn giản được mang theo trong những chuyến đi siêu thị lại có thể tạo ra thay đổi lớn trong cách một đứa trẻ hiểu về tiền bạc và cả cách chúng nhìn cuộc sống.
Khi ví tiền của cha mẹ trở thành “máy rút tiền tự động”
Chị Mỹ Diên, một phụ huynh đang sinh sống tại TP.HCM, từng rơi vào tình huống quen thuộc của nhiều gia đình thành thị. Con trai chị học tiểu học, không thiếu tiền tiêu vặt nhưng lại gần như không có khái niệm về giá trị của tiền.
Theo chị chia sẻ, con quen với việc mua sắm bằng thẻ, quẹt một cái là xong. Trong suy nghĩ non nớt của trẻ, tiền dường như là thứ luôn sẵn có. Những câu hỏi ban đầu chỉ dừng ở mức giá cả, nhưng dần dần chuyển thành yêu cầu và đòi hỏi. Con tin rằng gia đình luôn đủ tiền cho mọi mong muốn.
Điều khiến chị lo lắng không phải là chuyện con đòi mua đồ, mà là việc con hoàn toàn không hiểu tiền đến từ đâu và biến mất như thế nào.
Tiền bạc vẫn là chủ đề bị né tránh trong nhiều gia đình
Thực tế, không ít cha mẹ Việt vẫn cho rằng nói chuyện tiền bạc với con là điều không cần thiết. Một số sợ con trở nên thực dụng, số khác cho rằng trẻ còn nhỏ, chưa đến lúc phải quan tâm đến tiền.
Chính sự im lặng đó vô tình tạo ra khoảng trống lớn trong nhận thức của trẻ. Trẻ tiếp xúc với tiền mỗi ngày nhưng không được giải thích, không được hướng dẫn, dẫn đến việc hiểu sai hoặc hiểu rất hời hợt. Khi lớn lên, các em dễ rơi vào hai thái cực. Hoặc tiêu xài thiếu kiểm soát, hoặc bị ám ảnh bởi tiền bạc.
Theo nhiều chuyên gia giáo dục, tiền không chỉ là công cụ chi tiêu mà còn phản ánh cách con người suy nghĩ về lao động, trách nhiệm và giới hạn.
Cuốn sổ nhỏ đi siêu thị và bài học không nằm trong sách giáo khoa
Thay vì tiếp tục nhắc nhở hay cấm đoán, chị Diên chọn một cách tiếp cận khác. Trước mỗi lần đi siêu thị, chị chuẩn bị một cuốn sổ nhỏ và giao cho con một nhiệm vụ rõ ràng. Ghi lại toàn bộ quá trình mua sắm.
Cuốn sổ được chia thành các phần đơn giản như danh sách món cần mua, ước tính chi phí, số tiền thực tế và cảm nhận sau khi mua. Ban đầu, đứa trẻ tỏ ra không mấy hào hứng vì cho rằng việc này rườm rà. Chị Diên không thuyết giảng hay ép buộc, chỉ nhẹ nhàng đề nghị hai mẹ con cùng thử xem sao.
Sau vài lần, điều bất ngờ đã xảy ra. Cậu bé bắt đầu chủ động hỏi giá, so sánh các sản phẩm và thậm chí tự đề xuất bỏ bớt những món không thật sự cần thiết.
Hiểu tiền không phải để keo kiệt mà để biết lựa chọn
Theo chị Diên, mục tiêu của cuốn sổ không phải là khiến con tiêu ít tiền hơn mà là giúp con suy nghĩ trước khi quyết định. Con vẫn được mua những thứ phù hợp, vẫn có niềm vui khi đi siêu thị, nhưng trước mỗi món đồ đều biết dừng lại để cân nhắc.
Điều quan trọng nhất là trẻ dần hiểu rằng mỗi lựa chọn đều đi kèm đánh đổi. Khi trẻ tự tay ghi chép và nhìn thấy con số, việc chi tiêu không còn là hành động vô thức.
Khi trẻ hiểu tiền, trẻ bắt đầu biết nghĩ cho người khác
Sự thay đổi không chỉ thể hiện trong hành vi mua sắm. Con trai chị Diên bắt đầu quan tâm hơn đến công việc của bố mẹ, hỏi về sự vất vả khi đi làm, về việc thu nhập có đủ trang trải sinh hoạt gia đình hay không.
Có lần, khi đứng trước một món đồ chơi đắt tiền, cậu bé chủ động từ chối và đề nghị dành tiền để mua đồ ăn cho cả nhà. Khoảnh khắc đó khiến chị Diên nhận ra con đã bắt đầu đặt lợi ích chung lên trước mong muốn cá nhân.
Theo các chuyên gia, khi trẻ tiếp cận tiền đúng cách, cha mẹ sẽ nhìn rõ hơn tính cách của con. Đây cũng là thời điểm tốt để dạy trẻ về kiểm soát cảm xúc và chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình.
Đừng dùng tiền như công cụ giải quyết cảm xúc
Nhiều phụ huynh vô tình dùng tiền để xoa dịu cảm xúc của con, thưởng tiền khi con ngoan hoặc cho tiền để bù đắp thiếu thời gian bên con. Điều này dễ khiến trẻ gắn tiền với cảm xúc và hình thành thói quen dùng tiền để giải quyết mọi vấn đề.
Bên cạnh đó, việc than vãn khó khăn tài chính trước mặt con cũng tiềm ẩn nhiều hệ quả tiêu cực, từ lo âu đến tự ti.
Dạy con về tiền là dạy con sống tỉnh táo
Cuốn sổ nhỏ khi đi siêu thị không phải là phép màu. Nhưng nó cho thấy một điều rõ ràng. Khi cha mẹ sẵn sàng trò chuyện với con về tiền một cách bình tĩnh và đúng lúc, tiền sẽ trở thành bài học sống động chứ không phải cám dỗ.
Từ những con số nguệch ngoạc trong cuốn sổ ấy, trẻ có thể học được những điều quan trọng hơn cả tiền. Đó là giá trị của lao động, trách nhiệm với lựa chọn và sự quan tâm đến người khác.
Theo Đời sống & Pháp luật