Vụ việc thương tâm tại Hải Phòng khiến nhiều người bàng hoàng, đồng thời gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự nguy hiểm của loài côn trùng tưởng chừng quen thuộc nhưng cực kỳ độc hại – ong bắp cày.
Bi kịch trong trò chơi mạo hiểm
Ngày 15/10, ông Daniel Owen, Hiệu trưởng Trường Quốc tế QSI Hải Phòng, cùng con trai Cooper (15 tuổi) gặp nạn trong lúc tham gia trò zipline tại một khu nghỉ dưỡng. Khi cả hai đang trượt dây từ trên cao xuống, một đàn ong bắp cày khổng lồ bất ngờ bay đến tấn công dữ dội.
Theo các nhân chứng, nạn nhân bị hàng trăm con ong đốt liên tiếp, trên cơ thể xuất hiện dày đặc vết thương. Dù được đưa đến cơ sở y tế gần đó và nhanh chóng sơ cứu, cả hai đều không qua khỏi. Bác sĩ cho biết mỗi người có hơn 100 vết đốt, và dù không xuất hiện phản ứng sốc phản vệ ngay ban đầu, độc tố vẫn gây tổn thương nghiêm trọng dẫn đến tử vong.
Hệ thống Quality Schools International (QSI) sau đó ra thông báo thương tiếc, nhấn mạnh những cống hiến suốt 18 năm của ông Owen trong lĩnh vực giáo dục quốc tế.
Loài ong “quen mặt” nhưng cực kỳ nguy hiểm
Không chỉ là nỗi ám ảnh ở vùng rừng núi, ong bắp cày – đặc biệt là ong bắp cày châu Á (Vespa velutina) – được xem là nguyên nhân gây ra nhiều ca tử vong mỗi năm. Nọc độc của loài này chứa các chất gây hoại tử mô, phá hủy hồng cầu và có thể dẫn đến suy đa tạng.
Khác với ong mật, ong bắp cày có thể đốt nhiều lần và trở nên vô cùng hung dữ khi cảm thấy tổ bị đe dọa. Trong tự nhiên, chúng là loài săn mồi, nhưng đối với con người, đặc biệt là những ai tham gia hoạt động ngoài trời như leo núi, trekking hoặc zipline, nguy cơ bị tấn công tăng cao vào mùa lạnh – giai đoạn ong bảo vệ tổ và con non.
Chỉ cần một con ong phát hiện “nguy hiểm”, nó sẽ phát tín hiệu pheromone để gọi cả đàn đến tấn công. Hậu quả thường xảy ra chỉ trong vài phút.
Mùa hoạt động mạnh và dấu hiệu nhận biết tổ ong
Tại Việt Nam, ong bắp cày thường xuất hiện với nhiều loại như ong vò vẽ, ong đất, ong khoái hay ong chân vàng. Chúng có thân dài, màu nâu hoặc đen, xen lẫn các vằn vàng nổi bật. Tổ ong thường có dạng hình bán cầu màu xám, nằm trên cây, mái nhà hoặc trần nhà hoang.
Mùa cao điểm của ong bắp cày kéo dài từ tháng 9 đến tháng 1, trùng thời điểm sinh sản. Đây cũng là lúc số lượng ong trong tổ tăng mạnh và chúng trở nên cảnh giác hơn. Người dân khi phát hiện tổ ong gần nhà tuyệt đối không nên tự ý lại gần hoặc phá tổ, đặc biệt vào buổi chiều hoặc khi thời tiết lạnh.
Khi nào ong tấn công?
Ong thường bị kích thích bởi tiếng động mạnh, mùi mồ hôi, nước hoa hoặc khói lửa. Những hoạt động như chặt cây, phát quang bụi rậm, đốt lửa trại hay chơi trò mạo hiểm gần khu vực có tổ ong đều tiềm ẩn rủi ro.
Các chuyên gia khuyến cáo, khi hoạt động ở rừng hoặc vùng ven đô, nên mặc quần áo sáng màu, mỏng nhẹ nhưng kín cơ thể, tránh dùng nước hoa hoặc gel xịt tóc có mùi mạnh để giảm khả năng thu hút ong.
Nguyên tắc ứng phó và sơ cứu khi bị ong đốt
Khi phát hiện ong bắp cày, giữ bình tĩnh là điều quan trọng nhất. Không nên vung tay, la hét hay bỏ chạy loạn xạ vì dễ kích động đàn ong. Người gặp ong nên cúi thấp người, che đầu và mặt, rồi di chuyển chậm rãi ra khỏi khu vực. Nếu bị tấn công dữ dội, hãy dùng áo hoặc khăn trùm kín đầu và tìm nơi trú ẩn an toàn như trong nhà, xe ô tô hoặc công trình kín.
Khi bị ong đốt, cần rửa sạch vùng tổn thương bằng xà phòng và nước sạch, sau đó chườm lạnh để giảm sưng và đau. Có thể dùng thuốc kháng histamine để giảm ngứa nếu có sẵn.
Đặc biệt, cần quan sát kỹ biểu hiện của cơ thể. Nếu nạn nhân xuất hiện các triệu chứng khó thở, chóng mặt, buồn nôn, tim đập nhanh hoặc nổi mẩn toàn thân, phải đưa đi cấp cứu ngay vì có thể là dấu hiệu sốc phản vệ.
Trường hợp bị nhiều hơn 10 vết đốt, hoặc nếu là trẻ em, người cao tuổi hay người có bệnh nền, cần đến bệnh viện để theo dõi biến chứng. Nếu số lượng vết đốt vượt 30, phải xem là trường hợp cấp cứu đặc biệt.
Cảnh báo và khuyến nghị cho cộng đồng
Khi phát hiện tổ ong gần khu dân cư, người dân nên báo lực lượng chức năng hoặc đơn vị chuyên xử lý côn trùng thay vì tự phá tổ. Ngoài ra, cần nhắc trẻ nhỏ tránh ném đá, nghịch phá tổ ong hoặc lại gần khu vực nghi ngờ có tổ.
Với những gia đình thường xuyên du lịch, cắm trại hoặc trekking, nên chuẩn bị mũ lưới chống côn trùng, thuốc chống dị ứng và nắm vững kỹ năng sơ cứu. Sự chuẩn bị kỹ càng không chỉ giúp hạn chế rủi ro mà còn có thể cứu sống người bị nạn trong tình huống khẩn cấp.
Theo Đời sống & Pháp luật