(TT&VH) -
Năm 1980 khi nghiên cứu hai pho tượng Kim đồng - Ngọc nữ, thế kỷ 18 -19, ở chùa Dâu, tôi thấy dường như đó là tỷ lệ đẹp của người Việt Nam xưa.
Người nông dân Bắc Bộ đầu thế kỷ 20. Ảnh Piere Dieulefils. Nguồn: NXB Thế giới |
3.
Làm thử một vài so sánh trước năm 1980 và sau đó, thanh niên và trung niên Việt Nam có thể đi bộ vài chục cây số, đi xe đạp có thể đạt 200 km trong các điều kiện thông thường, trẻ con thường xuyên bị mụn nhọt (dương khí phát nhiều) và tắm nước mưa không bị cảm, nên trong chiến tranh họ có thể mang 30 kg, đi bộ đường rừng vài trăm cây số. Điều này là hoàn toàn không thể với con người bây giờ, trừ những người rèn luyện.Ở những vùng cao, người ta thường xuyên phải đi chợ trước một ngày, tức là đi bộ và gánh hàng xuống chợ trong một ngày liền, nên các chợ phiên thường tổ chức hai ngày, ngày thứ 2 mới là phiên chính. Trong đó, người xuống chợ buôn bán lại là rất nhiều các ông bà già, tầm vận động trong vòng 70 km là bình thường và đi bộ tiện hơn đi xe đạp do đường núi.
Điều này cho thấy chế độ lao động và nguồn dinh dưỡng có tác động đến sự thay đổi thể chất con người. Khoa học càng phát triển, con người có nhiều máy móc phương tiện hỗ trợ, thực phẩm dồi dào, người ta có thể cao lớn to béo hơn, nhưng suy thoái về thể lực và sự dẻo dai của cơ bắp so với thời kỳ thủ công và tiền công nghiệp.
(Xem tiếp kỳ 2 trên TT&VH số ra Chủ nhật tuần tới, 18/11)
Phan Cẩm Thượng
Tượng Ngọc nữ chùa Dâu. Ảnh Đỗ Huy