PN - Bệnh nhân P.V.T. (25 tuổi, ngụ Phú Yên) tạm trú tại Q.Bình Thạnh, TP.HCM, đã tử vong sau một ngày nhập viện. Kết quả xét nghiệm tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM cho thấy, anh T. mắc phải loại “amip ăn não người”!


Bệnh nhân bán đậu phộng xấu số


Vốn làm nghề bán đậu phộng dạo suốt hai năm nay tại TP.HCM, vào giữa tháng Bảy, trong lúc trở về quê để dự đám cưới người thân, anh P.V.T. đã cùng bạn bè lặn bắt trai ở một cái bàu (một dạng ao, hồ rộng lớn) gần nhà. Sau khi trở lại TP.HCM, ngày 30/7, anh T. bỗng lên cơn sốt, nhức đầu, tự mua thuốc uống nhưng không khỏi. Lúc 22g40 cùng ngày, bệnh nhân (BN) nhập viện tại BV Nhân dân Gia Định với biểu hiện nhức đầu, lơ mơ. Ngay khi chọc dịch não tủy, các bác sĩ nghi ngờ BN đã nhiễm một loại amip nhưng vẫn chưa thể xác định cụ thể. Ngay sau đó, các bác sĩ đã chuyển gấp BN qua BV Bệnh Nhiệt đới điều trị.


Tại BV Bệnh Nhiệt đới, BN sốt 390C, lơ mơ, cổ cứng, thở nhanh 30 lần/phút. BS Nguyễn Hoan Phú - Phó khoa nhiễm Việt - Anh BV Bệnh Nhiệt đới cho biết, kết quả xét nghiệm soi dịch não tủy không thấy có vi trùng lao hay vi nấm gây viêm màng não nhưng lại có sự hiện diện của một loại amip. Sau đó, BN vẫn sốt cao, 40 - 410C, suy hô hấp, xuất huyết tiêu hóa và rơi vào tình trạng hôn mê sâu. Đến 23g ngày 31/7, BN nhiều lần bị ngưng tim đột ngột, tử vong.


Cũng theo BS Nguyễn Hoan Phú, sau khi BN tử vong, BV Bệnh Nhiệt đới tiếp tục làm nhiều xét nghiệm và kết quả xét nghiệm sinh học phân tử PCR cho thấy BN bị tử vong do “amip ăn não người” tấn công. Đây là trường hợp đầu tiên được BV Bệnh Nhiệt đới phát hiện bị nhiễm “amip ăn não người”.


Loài vi sinh vật nguy hiểm


Các bác sĩ cho biết, “amip ăn não người” là loài vi sinh vật đơn bào đáng sợ, có tên khoa học là Naegleria fowleri. Nhờ sở hữu trên 15.700 gen mã hóa protein, “amip ăn não người” có thể tồn tại trong tự nhiên ở ba hình thái. Chúng thường săn đuổi và ăn vi khuẩn giống như các loại amip, hoặc cũng có thể chuyển sang dạng trùng roi để bơi đi tìm môi trường thuận lợi hơn; thậm chí “biến” thành dạng bào nang nếu gặp điều kiện khắc nghiệt. Chính vì khả năng biến hình linh hoạt này mà Naegleria fowleri rất khó bị tiêu diệt và có thể tồn tại dai dẳng ở những nơi ấm và ẩm ướt.


Theo BS Nguyễn Hoan Phú, “amip ăn não người” phát triển mạnh ở những vùng nước ngọt ấm áp như: ao, hồ, sông, suối… vào mùa hè; thậm chí là hồ bơi không được vệ sinh, sát khuẩn. Chúng xâm nhập vào cơ thể qua đường mũi, di chuyển theo các sợi thần kinh khứu giác thông qua sàn sọ để lên não. Điều nguy hiểm là amip này có thể vượt qua mọi khâu lọc khử trùng, nhiễm vào hệ thống nước sinh hoạt của các gia đình. Nhưng may mắn, amip này không gây bệnh thông qua uống nước, trừ khi súc miệng mà nước nhiễm amip xộc lên mũi.


Cận cảnh loài amip ăn não người nguy hiểm


Amip ăn não người tồn tại ở ba hình thái khác nhau và tấn công người qua đường mũi


Sau khi nhiễm “amip ăn não người” từ 1-14 ngày, các triệu chứng khởi đầu của bệnh sẽ xuất hiện: nhức đầu, buồn nôn, sốt, cứng cổ, xuất hiện ảo giác, thậm chí mất khả năng kiểm soát hành vi. Các triệu chứng thứ phát có thể đi kèm như: lú lẫn, u ám, thiếu tập trung, cơn co giật. Sau đó, bệnh diễn tiến nhanh chóng và nguy cơ tử vong rất cao, thường xảy ra từ 7-14 ngày sau khi mắc bệnh. Do các triệu chứng ban đầu này dễ nhầm với viêm não do vi khuẩn hoặc vi rút nên việc chẩn đoán rất khó khăn.


Theo Trung tâm Kiểm soát và ngăn chặn dịch bệnh Mỹ (CDC), bản năng của loại ký sinh trùng này không hoạt động để tấn công người và chúng chủ yếu ăn vi khuẩn. Tuy nhiên, khi nhiễm vào não, chúng nhân lên nhanh chóng và bắt đầu ăn tế bào não để tồn tại. Nếu bị nhiễm, nạn nhân chắc chắn sẽ bị viêm màng não.


Văn Thanh


http://phunuonline.com.vn/xa-hoi/y-te/viet-nam-xuat-hien-amip-an-nao-nguoi-/a72864.html


Bệnh “amip ăn não người” được hai bác sĩ M. Fowler và R.F. Carter lần đầu tiên mô tả ở Úc vào năm 1965. Vào năm 1966, ông Fowler đặt tên cho loại amip này là Naegleria fowleri. Cho đến nay, đã có khoảng 150 ca bệnh đã được xác định trong nhiều quốc gia và chỉ có một ca được cứu sống vào năm 1978.


Các quốc gia từng ghi nhận các ca bệnh “amip ăn não người”:


Mỹ: giai đoạn năm 1937-2007 có 121 nạn nhân tử vong, riêng năm 2001-2011 đã có 35 ca tử vong được báo cáo; trong đó đến 32 ca tiếp xúc với nguồn nước ở khu vui chơi giải trí.


New Zealand: năm 1968-1978 có tám trường hợp tử vong sau khi các nạn nhân bơi trong một hồ nước ấm ở khu vực Waikato.


Pakistan: hai bệnh nhân nam 39 tuổi và 54 tuổi tử vong vào năm 2010.


Tiệp Khắc cũ: từ năm 1962-1965 đã ghi nhận 16 bệnh nhân chết vì viêm não - màng não cấp do tắm trong một bể bơi.