Theo kết quả tổng điều tra dinh dưỡng năm 2009, tỉ lệ thừa cân béo phì ở trẻ em thành thị là 6,5%. Hiện nay tỉ lệ thừa cân béo phì ở trẻ em dưới 5 tuổi tại Hà Nội và TP.HCM vẫn đang có xu hướng gia tăng, mà nguyên nhân chính nằm ở sự mất cân đối khẩu phần ăn hàng ngày (theo thống kê sơ bộ, thì tỉ lệ béo phì năm 2013 là 29% tại các đô thị lớn). Chính những quan điểm chăm sóc trẻ thiếu khoa học về dinh dưỡng của phụ huynh là tác nhân khiến trẻ béo phì , to mà không khoẻ.



Ăn gì cũng được, miễn con tăng cân



“Bé sổ sữa, mũm mĩm là bé khoẻ, đồng nghĩa với việc mẹ chăm bé khéo”, quan niệm này khiến nhiều mẹ còn cảm thấy mình có lỗi với con vì con không tăng cân nhiều như các bé khác, dù mỗi tháng đi khám sức khoẻ định kỳ thì bé vẫn được bác sĩ nhi đánh giá tốt về chỉ số phát triển về cân nặng và chiều cao.



Vài câu khen chê “cửa miệng” của người quen như “Sao bé nhìn ốm vậy?” đã tạo áp lực, khiến không ít cha mẹ không tin vào trạng thái kênh A (cân nặng, chiều cao phát triển tốt so với độ tuổi) trong sổ sức khỏe của con mình. Nhiều phụ huynh tìm cách giúp con trông bụ bẫm bằng những thực phẩm giúp tăng cân, rất giàu chất béo và chất ngọt (như váng sữa), dẫn đến việc trẻ tăng cân nhanh nhưng lại bị thiếu hụt các dưỡng chất thiết yếu, cần thiết cho sự phát triển lâu dài của bé, khiến bé mập mạp nhưng không được khỏe.




Bé phát triển khỏe mạnh, cân đối là niềm hạnh phúc của mẹ


Đáng lo ngại hơn, phần lớn các bậc phụ huynh có con từ 6 tháng tuổi đến khi con vào lớp 1 đều ép con ăn để được tròn tròn, với tâm lý “thà ‘bự’một chút còn hơn ốm” vì ở tuổi này, các bé thường hay bệnh. Tuy nhiên, hệ quả trước mắt của béo phì về thể chất chính là bé cảm thấy nặng nề, lười vận động, về tinh thần là cảm thấy mặc cảm về ngoại hình, nhất là khi bé đi học cùng bè bạn.



Chị Đỗ Trúc Quỳnh (quận 1, TP.HCM) luôn nuối tiếc mỗi khi nhắc đến việc chăm sóc con thiếu hiểu biết khoa học của mình: “Trước đây, bé nằm trong kênh A, phát triển bình thường. Vì muốn con có da, có thịt nên tôi cho con ăn thêm váng sữa như bạn bè mách bảo. Đến vài tháng sau thì bác sĩ bảo cháu bị béo phì, thừa cân, trở nên lười vận động. Bây giờ, tôi phải áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh hơn để giúp bé cân đối, khỏe mạnh hơn”.



Dinh dưỡng hợp lý, tăng cân khỏe mạnh



Sau 6 tháng tuổi, ngoài sữa mẹ thì trẻ cần được cung cấp thêm những dưỡng chất như chất bột, chất béo, chất xơ, chất đạm, vitamin, nước, chất khoáng để phát triển toàn diện. Theo Viện Dinh Dưỡng Quốc Gia, các mẹ có thể dễ dàng tính được nhu cầu năng lượng cần thiết mỗi ngày cho sự phát triển của trẻ dựa vào nhóm tuổi.



Năng lượng khẩu phần khuyến nghị theo nhóm tuổi



Nhóm tuổi của trẻ Tổng nhu cầu năng lượng (KCal)/ngày



Từ sơ sinh đế 6 tháng (bú mẹ hoàn toàn) 555 (từ sữa mẹ)



Từ 7-8 tháng (bú mẹ + ăn bổ sung) 413 + 356 = 769



9-11 tháng (bú mẹ + ăn bổ sung) 379 + 478=858



12-23 tháng (bú mẹ + ăn bổ sung) 346 + 772=1.118



2–3 tuổi 1.180



4–6 tuổi 1.470



7–9 tuổi 1.825



(Nguồn: Nhu cầu năng lượng cho người Việt Nam - Viện Dinh Dưỡng Quốc gia)



Trung bình, trẻ từ 7 đến 23 tháng tuổi có tổng nhu cầu năng lượng từ 769 – 1.118 KCal/ngày, trẻ từ 2 đến 6 tuổi, cần được cung cấp từ 1.180 – 1.825 Kcal/ngày. Tổng nhu cầu năng lượng trong ngày cho trẻ phải từ nguồn dinh dưỡng đảm bảo đủ 4 nhóm dưỡng chất thiết yếu. Nếu trẻ được cung cấp thực phẩm quá giàu chất béo hoặc chất đường bột– nhóm chất giúp trẻ tăng cân nhanh - sẽ gây mất cân bằng lượng năng lượng cần thiết. Chẳng hạn do trẻ ăn quá nhiều thực phẩm giàu chất béo hay chất đường, trẻ sẽ có cảm giác no không còn muốn ăn thêm rau hoặc uống nước ép trái cây.




Giúp con không thừa cân béo phì với chế độ dinh dưỡng hợp lý là món quà mà cha mẹ nên dành tặng con


Để giúp trẻ hấp thu tốt, phát triển lành mạnh và toàn diện cha mẹ phải quan tâm đến sự cân đối năng lượng cung cấp khi cho trẻ ăn. Phải đảm bảo trẻ được cung cấp đầy đủ các nhóm chất khoáng và dinh dưỡng như đạm, béo, bột đường, vitamin, nước & khoáng chất trong khẩu phần ăn mỗi ngày. Nhu cầu về năng lượng và dinh dưỡng nên dựa vào lứa tuổi, giới tính và tình trạng sinh lí của trẻ, không thể tuỳ tiện áp dụng một chế độ dinh dưỡng cho mọi đứa trẻ dù trong cùng một nhóm tuổi.



Vì thế, dù bận rộn nhưng bố mẹ nên hạn chế cho con ăn các thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh nhiều chất béo hoặc các sản phẩm từ sữa nhưng quá giàu chất béo, các thức uống có gas nhiều đường… Cha mẹ cũng cần phân bố hợp lý các bữa ăn trong ngày của trẻ. Ngoài ra, nên chọn cho trẻ những thực phẩm giúp trẻ tiêu hoá tốt như sữa chua, các loại thức uống giàu chất xơ như nước ép hoa quả để giúp trẻ luôn ăn ngon và tăng cân một cách khoẻ mạnh.



Dinh dưỡng hợp lý, giúp trẻ tiêu hóa tốt thể hiện cha mẹ chăm trẻ với tất cả yêu thương.



Trần Như / Thông tin được cung cấp bởi Viện Dinh Dưỡng Quốc gia