Tầm soát Hội chứng ngưng thở khi ngủ

Ngoài những yếu tố nguy cơ tim mạch như hút thuốc lá, đái tháo đường và rối loạn lipid máu, thì hội chứng ngưng thở khi ngủ cũng làm tăng nguy cơ tim mạch lên gấp 3 lần và có nguy cơ tử vong cao.

Hội chứng ngưng thở khi ngủ là một sự rối loạn đặc trưng bởi sự ngừng thở từng lúc về đêm trong lúc ngủ, có thể dẫn tới thiếu oxy máu và liên quan đến ngủ ngày quá nhiều. Đây là tình trạng nội khoa thường gặp nhưng không được nhận biết. Do đó, không được chẩn đoán ở nhiều bệnh nhân người lớn. Theo ước tính, có 26% người trưởng thành có nguy cơ cao bị hội chứng ngưng thở khi ngủ. Bình thường, đường hô hấp trên được nâng đỡ bởi các cấu trúc xương nhỏ, sụn bao quanh mũi và vùng hầu họng, giúp cho đường thở vẫn mở ra, không bị xẹp trong lúc ngủ, không khí vẫn lưu thông từ mũi và miệng vào trong phổi một cách dễ dàng. Tuy nhiên, đối với người bị hội chứng ngưng thở khi ngủ, những thành phần mô mềm như lưỡi và sụn của vùng hầu họng, bị tụt vào trong đường thở kèm kích thước của đường hô hấp trên bị giảm do sự phì đại quá mức của mô mềm bao xung quanh đường hô hấp, dẫn đến xẹp đường hô hấp trên một phần hoặc hoàn toàn, gây tắc nghẽn lưu lượng khí, kết hợp với giảm tín hiệu thần kinh đến các cơ hô hấp trong lúc ngủ và do đó gây ra ngưng thở.

• Ngáy khi ngủ

• Buồn ngủ nhiều vào ban ngày: khi lái xe, đọc báo, xem ti vi

• Mệt mỏi, thiếu tập trung vào ban ngày, giảm trí nhớ

• Đau thắt ngực về đêm, thường hay tiểu đêm

• Hay giật mình thức giấc về đêm kèm theo thở gấp, ngạt thở (người nhà nhận thấy)

• Đau đầu khi thức giấc, cảm thấy không khỏe khi thức dậy vào buổi sáng

• Béo phì, thừa cân

• Phì đại amidan, vẹo vách ngăn

• Giảm ham muốn, buồn bã, lo âu,

• Tăng huyết áp

• Vòng cổ to >40 cm

- Đa ký giấc ngủ là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán hội chứng ngưng thở khi ngủ. Khi bệnh nhân đến gặp bác sĩ than phiền vì triệu chứng ngủ ngáy và buồn ngủ vào ban ngày quá mức, bác sĩ khám phát hiện có các triệu chứng nghi ngờ như béo phì hoặc khám tai mũi họng nghi ngờ bất thường về cấu trúc sọ mặt và mô mềm của đường hô hấp trên, bệnh nhân sẽ được chỉ định đo đa ký giấc ngủ. Bệnh nhân sẽ được gắn các điện cực theo dõi, đeo máy đo độ bão hòa oxy ở ngón tay, đeo dây đai ở ngực để theo dõi cử động hô hấp của ngực và bụng, đeo dây oxy ở mũi để đo lưu lương khí qua mũi... Phương pháp này sẽ thực hiện tại theo dõi giấc ngủ được thiết kế đầy đủ tiện nghi giống như ở nhà để tạo cho bệnh nhân có một giấc ngủ tự nhiên như thường ngày.

Điều trị hội chứng ngưng thở khi ngủ tùy thuộc mức độ nhẹ, trung bình hay nặng.

o Mức độ nhẹ: Chủ yếu thay đổi lối sống: giảm cân, dùng gối tránh ngáy, ngủ tư thế nghiêng, tránh sử dụng rượu, thuốc lá, thuốc an thần. Hoặc dùng dụng cụ nâng hàm: là một dùng cụ gắn ở miệng có tác dụng đưa hàm dưới ra trước, tăng khoảng trống của vùng hầu và vùng sau đáy lưỡi, giảm tính xẹp của vùng hầu.

o Mức độ trung bình: Một số bệnh nhân được điều trị theo phương pháp phẫu thuật tạo hình vòm miệng hầu lưỡi gà nếu nguyên nhân gây hội chứng ngưng thở khi ngủ là do bất thường về cấu trúc vùng tai mũi họng, khi đó bệnh nhân sẽ được cắt amidan, lưỡi gà và vòm khẩu cái sau.

o Mức độ nặng: Thở áp lực dương liên tục trong lúc ngủ với máy thở CPAP (thở áp lực dương liên tục), gắn với mặt nạ mũi hoặc mặt nạ miệng, được chỉ định đối với các trường hợp hội chứng ngưng thở khi ngủ mức độ trung bình và nặng. Máy thở CPAP có tác dụng:

 Giúp mở và ngăn ngừa xẹp đường hô hấp trên

 Giảm buổn ngủ vào ban ngày ở hầu hết tấc cả các bệnh nhân

 Cải thiện tăng huyết áp, tiểu đêm

Ngưng thở khi ngủ gây giảm oxy máu và tăng khí CO2 ở máu, tình trạng này sẽ hoạt hóa thần kinh giao cảm gây co mạch, tăng nhịp tim dẫn đến tăng huyết áp, suy tim sung huyết, loạn nhịp tim, bệnh tim thiếu máu cục bộ và bệnh lý mạch máu não

Ngoài những yếu tố nguy cơ tim mạch đã biết như hút thuốc lá, đái tháo đường và rối loạn lipid máu, thì hội chứng ngưng thở khi ngủ cũng làm tăng nguy cơ tim mạch lên gấp 3 lần.

Các nghiên cứu cũng chứng rỏ rằng nguy cơ tử vong, tăng huyết áp gia tăng khi tổng số đợt ngưng thở khi ngủ trong 1 giờ càng gia tăng.