GS Nguyễn Thanh Liêm, nhà khoa học Việt đầu tiên nhận giải thưởng Nikkei châu Á

Giải thưởng Nikkei châu Á được trao cho GS Nguyễn Thanh Liêm – Viện trưởng Viện Nghiên cứu tế bào gốc và công nghệ gen Vinmec, vinh danh những đóng góp của ông trong lĩnh vực phẫu thuật nội soi nhi khoa và ghép tế bào gốc, giúp cải thiện cuộc sống cho người dân châu Á.

Đây là lần đầu tiên, giải thưởng Nikkei châu Á trong lĩnh vực khoa học và công nghệ được trao cho một bác sĩ người Việt Nam. Giải thưởng dự kiến sẽ được trao ngày 13/6/2018 tại Tokyo, Nhật Bản.

Năm 2014, ở tuổi 62 khi nhiều người dành thời gian nghỉ ngơi, GS Nguyễn Thanh Liêm trên cương vị Tổng giám đốc Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec đã cùng các đồng nghiệp bắt tay vào nghiên cứu về tế bào gốc. Ý tưởng này nhanh chóng nhận được sự ủng hộ của các nhà lãnh đạo Tập đoàn Vingroup và đối với GS Liêm, đây là “cơ hội vàng” để được một lần thỏa mãn niềm đam mê khoa học trong lĩnh vực mới.

Từ một chuyên gia về nội soi nhi khoa...

Hơn 40 năm làm việc, mỗi ngày giáo sư Liêm đều gặp các cháu nhỏ bị bệnh, trong đó có cả bệnh nan y mà y học chưa có cách điều trị. Mỗi lần như thế, ông đều không ngủ và không ngừng suy nghĩ để tìm được phương pháp điều trị tối ưu, cứu sống các cháu. Từ những trăn trở và không ngừng tìm tòi, GS Liêm đã sáng tạo nên chín phương pháp mổ nội soi mới và đóng góp nhiều cải tiến cho nhiều kỹ thuật mổ khác. Trong số đó, có những kỹ thuật mổ đang được áp dụng rộng rãi tại các bệnh viện trong nước và ở Mỹ, Ý, Hà Lan, Thái Lan, Indonesia, Philippines, Đài Loan... Từ đó, GS Nguyễn Thanh Liêm được giới phẫu thuật nhi đánh giá cao về phẫu thuật nội soi điều trị u nang ống mật chủ và phẫu thuật nội soi điều trị thoát vị cơ hoành. Đặc biệt, ông đã được mời viết về kỹ thuật mổ của kỹ thuật nội soi u nang ống mật chủ cho hai quyển sách giáo khoa phẫu thuật nhi thế giới: Operative Pediatric Surgery xuất bản tại Anh năm 2013 và Ashcraft’s Pediatric Surgery xuất bản tại Mỹ năm 2014. Ông đã được mời đi mổ trình diễn và giảng bài ở nhiều nước trên thế giới như: Mỹ, Pháp, Úc, Nhật, Hà Lan, Hàn Quốc, Ấn Độ, Ý...

…Đến người tiên phong trong ghép tế bào gốc

Đến nay, nhiều gia đình trong và ngoài nước vẫn tìm đến ông với hy vọng chữa trị khỏi bệnh. Trong đó, có những em bé bị bệnh khó chữa như bại não, tự kỷ, thoát vị màng não tủy, teo đường mật bẩm sinh… Trường hợp đầu tiên, một cháu bé hai tuổi bại não do nhiễm trùng máu, thiếu oxy não phải sống thực vật, có tiến triển tốt sau ghép tế bào gốc - đã mang đến cho giáo sư Liêm hy vọng. Dù đây là một phương pháp mới, nhưng giáo sư đã táo bạo đề xuất với Bộ Khoa học - Công nghệ đề tài nghiên cứu nhà nước ghép tế bào gốc cho trẻ bại não.

Mỗi ca bệnh ghép, giáo sư đều trực tiếp thăm khám và chỉ định để đảm bảo kết quả cho các cháu. Hơn ai hết, ông là người thấu hiểu nỗi vất vả cũng như niềm hy vọng của mỗi gia đình có con không may bị bại não. Chính sự nỗ lực của giáo sư Liêm cùng các cộng sự tại Vinmec trong ba năm qua đã đem về những kết quả tích cực ngoài sự mong đợi. Nhiều trẻ bại não đã có thể cải thiện chức năng vận động và phát triển trí tuệ sau điều trị, thay đổi cuộc sống, đồng thời đem lại niềm vui, hạnh phúc cho cả gia đình các cháu.

Tiếp tục chinh phục những đỉnh Olympia

Không dừng lại ở các công trình phẫu thuật nội soi, giáo sư Liêm cùng các đồng nghiệp lại tiếp tục “dấn thân” với nhiều nghiên cứu mới: Ghép tế bào gốc chữa tự kỷ, teo đường mật bẩm sinh, thoát vị màng não xơ phổi… ở trẻ nhỏ; Các bệnh xơ gan, thoái hóa khớp ở người lớn… cũng như các đề tài về tế bào miễn dịch, công nghệ gien khác. Chương trình hợp tác của Viện Nghiên cứu tế bào gốc công nghệ gen Vinmec với các trường đại học hàng đầu của Mỹ và châu Âu như Stanford, Keele... giúp cho các nghiên cứu sớm đi đến kết quả hơn. Đặc biệt, mới đây nhất, ca ghép tế bào gốc chữa xơ phổi thành công thực hiện tại Vinmec đã được thế giới công nhận. Tại Việt Nam, việc điều trị suy tim do hẹp tắc động mạch vành đã đạt được nhiều tiến triển nhưng chưa có nơi nào ứng dụng tế bào gốc kết hợp với chiếu tia laser và phẫu thuật để tạo ra đột phá. “Vinmec đã tiên phong và từng bước tiếp cận với kỹ thuật này với mục tiêu mang lại hiệu quả điều trị tối ưu cho người bệnh” – GS Liêm chia sẻ.

“Táo bạo nhưng cũng vô cùng thận trọng, luôn coi mình là người làm khoa học thực sự”, đó là bí quyết thành công của người thầy thuốc có biệt danh “workaholic” – người nghiện việc này. “Tôi nghĩ ra vì đêm nào cũng nghĩ, lúc nào cũng phải nghĩ ngày mai mình có thể làm gì đó tốt hơn hôm nay không. Với người làm khoa học, nhiệm vụ và tiêu chí đánh giá sự thành công là phải tìm ra cái mới hay hơn, ưu điểm hơn. Thế giới đi nhanh lắm, Cái gì hôm nay là không tưởng thì ngày mai đã thành hiện thực”, GS Liêm tâm sự.