4 Sự thật phía sau việc tăng thuế 12%: "Dân nghèo chỉ mua rau dưa ở chợ nên không bị ảnh hưởng?"

Liên quan tới đề xuất tăng thuế giá trị gia tăng (VAT) từ 10% lên 12%, một số lãnh đạo Bộ Tài chính mới đây khẳng định, sẽ không tác động nhiều tới người nghèo và người thu nhập thấp. Câu nói nổi tiếng nhất là “Người nghèo mua rau dưa ở chợ không chịu VAT nên tăng thuế VAT lên 12% sẽ không ảnh hưởng tới người nghèo”. Sự thật thì ngược lại.

1. "Rau thịt không ảnh hưởng, dân nghèo đừng lo"

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thị Mai: "Nhóm thu nhập thấp nhất dành tới 59,6% thu nhập để chi mua lương thực, thực phẩm, y tế và giáo dục. Y tế và giáo dục thuộc đối tượng không chịu thuế, nhóm lương, thực thực phẩm thì người bán trực tiếp bán ra không chịu thuế mà chỉ thương mại bán ra mới phải chịu thuế ở mức thấp 5%. Nếu dự kiến tác động đối với người dân, đặc biệt người nghèo và thu nhập thấp là không nhiều".

Ông Phạm Đình Thi – Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế (Bộ Tài chính) cũng cho rằng: “Người nghèo mua rau dưa ở chợ không chịu VAT nên tăng thuế VAT lên 12% sẽ không ảnh hưởng tới người nghèo”.

Ông cũng cho rằng: "Thông tin nói mớ rau 500 đồng, nếu tăng thuế thì làm rau tăng giá. Rau, thịt có chịu thuế GTGT đâu. Như vậy những mặt hàng không chịu thuế VAT dù VAT tăng bao nhiêu cũng không ảnh hưởng gì. Về lý thuyết, thuế gián thu đều có tính chất lũy thoái so với thu nhập. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng này còn phụ thuộc là hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng sử dụng".

=> Những phát biểu này gây bức xúc khá nhiều trong lòng mọi người kể cả dân văn phòng hay nội trợ, người thu nhập thấp lẫn trung bình.

2. Sự thật về sự ảnh hưởng của việc tăng thuế ảnh hưởng đến dân nghèo ra sao

Ý kiến này của các quan chức Bộ Tài chính đã vấp phải phản ứng lớn từ dư luận. Em tổng hợp lại cho logic thế này:

- Rau thịt không chịu thuế nhưng công cụ để có bó rau đến tay người tiêu dùng chịu thuế: rau thịt không có chân để chạy từ chỗ này đến chỗ khác mà phải có phương tiện vận chuyển. Mặt khác cây rau, miếng thịt cũng không phải có được bằng khí trời mà phải có nguyên liệu đầu vào để chăn nuôi mới có. Thậm chí còn chịu ảnh hưởng rất nhiều từ thức ăn chăn nuôi tăng thuế, thuốc thú y tăng thuế, phân bón tăng thuế, thuốc bảo vệ thực vật tăng thuế... thì giá thịt, giá rau có tăng không.

- Thuế tăng vẫn là dân nghèo chịu nhiều nhất: Khi tăng bất cứ thuế gì người thiệt hại vẫn là người dân thôi. Tiền thuế doanh nghiệp đã cộng vào khi bán họ đã khấu trừ. Nếu tăng thuế họ sẽ cộng vào giá bán. Thuế GTGT là đánh vào người tiêu dùng cuối cùng các DN chỉ là người thu hộ thôi, nên vẫn là dân nghèo chịu nhiều nhất chứ

- Thuế tăng dù 1 đồng cũng ảnh hưởng: Đã nói dân nghèo thì đừng nói người dân không bị ảnh hưởng gì nhiều, đối với người nghèo 1.000 đồng cũng quý, nên phải hiểu như vậy. Mình đánh thêm thuế, từ 5% lên 6% với một số mặt hàng hay 10% lên 12% đáng kể lắm chứ. Thu nhập của người dân còn thấp, tăng 1-2% là đáng kể rồi.

- Thuế 10% trước đó không hề thấp so với các nước trên Thế Giới: Thuế VAT của Việt Nam hiện đúng là thấp hơn so với nhiều nước, nhưng chuyên gia cũng lưu ý, nếu so sánh với quốc tế thì phải tính tỷ lệ thu thuế VAT trong tổng thu. Với nước ta, tỷ lệ này khoảng gần 28% còn các nước cao nhất như EU thì chỉ trung bình 21%, thậm chí nhiều nước dưới mức này.

Thế nên, đừng nghĩ ta mới áp thuế 10% còn thấp mà phải tính tỷ lệ đó là cao trong tổng thu ngân sách rồi. Ta tăng thêm thuế thì tỷ lệ đó lại càng cao hơn. Mỗi nước có bối cảnh khác nhau chứ không phải mức thuế của mình thấp thì tăng lên".

Bình luận về những phát ngôn này, chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu tiếp tục bảo lưu quan điểm "nói chung người nghèo vẫn phải chịu thuế nhiều".

Ông Hiếu phân tích: "Có thể đúng ở cái ví dụ đi chợ mua vài miếng thịt, mua rau có ai đánh thuế VAT đâu bởi người đi chợ trả bằng tiền mặt, người bán không hóa đơn. Nhưng nói chung, một sản phẩm phải đi qua nhiều quy trình, mặt hàng này là đầu vào của mặt hàng kia, và đã bị đánh thuế từ trước rồi nên cuối cùng, người mua vẫn phải chịu thuế của cả công đoạn giữa. Thuế VAT nó đã tồn tại ở trong quy trình chuyển dịch qua các công đoạn của hàng hóa rồi".

"Lấy ví dụ một người nghèo mỗi tháng có 3 triệu thì phải bỏ 50% chịu thuế VAT, tức 1,5 triệu đồng mà chỉ cần nhân 2% thì mất thêm 30 nghìn đồng. Đối với một người nghèo như thế là rất đáng kể. Với người giàu 1 tháng có 100 triệu đồng thì tiền còn lại sau đóng thuế vẫn rất nhiều, trong khi người dân nghèo sau khi trừ thuế đi, số tiền còn lại đã ít ỏi rồi lại càng ít ỏi", ông Hiếu nói thêm.

Đồng quan điểm, trao đổi với báo chí, TS Lưu Bích Hồ cũng cho rằng: "Thứ trưởng Bộ Tài chính nói là tác động không nhiều nhưng tôi nói là còn tùy đối tượng cụ thể. Thế nhưng với người nghèo, tác động là khá đấy chứ không ít đâu. Tất nhiên rau, thực phẩm bán lẻ ở chợ thì không có VAT nhưng những mặt hàng, dịch vụ quan trọng thì vẫn có như xăng, dầu, điện hay nhiều hàng hóa tiêu dùng khác".

Xem thêm bài viết liên quan:

<>Bắt đầu đánh thuế căn nhà thứ 2, người có 2-3 nhà trở lên giải quyết ra sao? Câu trả lời là đây

<>Đây chính là số tiền thuế tất cả mọi người phải nộp khi nhận thưởng Tết

<>Đây là danh sách hàng hóa không bị ảnh hưởng khi thuế GTGT tăng lên 12%