Hệ miễn dịch và các mối liên quan đến tuổi tác, tâm lý và thời tiết.

Hệ  miễn dịch có vai trò gì?

Nhìn chung, hệ thống miễn dịch thực hiện một công việc quan trọng là bảo vệ cơ thể chúng ta chống lại các vi sinh vật, các tác nhân lạ gây bệnh. Nhưng đôi khi, nhiệm vụ đó được thực thi không thành công.

Trong bài viết này, sẽ chỉ ra điều thú vị về mối quan hệ giữa sức khỏe miễn dịch và tuổi tác, sự căng thẳng và chức năng miễn dịch, bị lạnh có làm bạn suy giảm sức đề kháng hay không?

Mối liên hệ giữa hệ thống miễn dịch và tuổi tác?

Khi chúng ta già đi, khả năng đáp ứng miễn dịch sẽ bị suy giảm; do đó, cơ thể dễ bị các bệnh nhiễm trùng, các bệnh lý mạn tính và kể cả căn bệnh ung thư. 

Trên thế giới, nhiễm trùng đường hô hấp, bao gồm: cúm, vi rút COVID 19 và đặc biệt, viêm phổi là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở người lớn trên 65 tuổi. 

Chưa có nghiên cứu nào chắc chắn chỉ ra được nguyên nhân cụ thể, nhưng một số nhà khoa học đã quan sát thấy, nguy cơ giảm sức đề kháng theo tuổi tác có mối tương quan với việc giảm tế bào T, có thể do tuyến ức bị teo khi lớn tuổi và cơ thể sẽ sản xuất ít tế bào T hơn để chống lại nhiễm trùng.

Sức đề kháng giảm, dễ nhiễm các bệnh nhiễm trùng đã được chứng minh bằng phản ứng của người lớn tuổi với vắc xin. Ví dụ, các nghiên cứu về vắc xin cúm đã chỉ ra rằng đối với những người trên 65 tuổi, vắc xin này kém hiệu quả hơn so với những trẻ khỏe mạnh (trên 2 tuổi). Mặc dù là vậy, nhưng việc tiêm phòng cúm và S. pneumoniae đã làm giảm đáng kể tỷ lệ ốm đau và tử vong ở người lớn tuổi so với không tiêm phòng.

Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng, có mối liên hệ giữa dinh dưỡng và khả năng miễn dịch ở người cao tuổi. Một dạng suy dinh dưỡng phổ biến, ngay cả ở các nước giàu, được gọi là "suy dinh dưỡng vi chất dinh dưỡng", tức là, một số người bị thiếu một số vitamin và khoáng vi lượng cần thiết cần được bổ sung qua chế độ ăn uống. Người cao tuổi có xu hướng ăn ít hơn và chế độ ăn thường ít đa dạng hơn. Một câu hỏi quan trọng là liệu thực phẩm chức năng có thể giúp người cao tuổi duy trì hệ thống miễn dịch khỏe mạnh hơn hay không. Lời khuyên là nên thảo luận câu hỏi này với bác sĩ, để tìm ra câu trả lời phù hợp với từng cá thể.

Sự căng thẳng và chức năng miễn dịch?

Y học hiện đại đã đánh giá cao mối quan hệ chặt chẽ giữa tâm trí và cơ thể. Nhiều loại bệnh tật, bao gồm đau dạ dày, nổi mề đay và thậm chí cả bệnh tim, có liên quan đến tác động của căng thẳng cảm xúc. 

Có điều, căng thẳng rất khó định nghĩa. Những gì có thể là một tình huống căng thẳng cho một người thì không phải cho một người khác. Khi ở trong trạng thái căng thẳng, tự bản thân rất khó có thể đo lường mức độ nghiêm trọng. Các yếu tố như như số lần tim đập mỗi phút, cảm giác bồn chồn, có thể phản ảnh một phần trạng thái căng thẳng.

Hầu hết, các nhà khoa học đã chỉ ra mối quan hệ của căng thẳng kéo dài, gọi là căng thẳng mãn tính và chức năng miễn dịch. Căng thẳng mãn tính thường bị gây ra bởi các nguyên nhân: mối quan hệ với gia đình, bạn bè và đồng nghiệp, hoặc những áp lực trong công việc, sự cô đơn trong thời gian dài. 

Thật khó để thực hiện các "thí nghiệm có kiểm soát" ở con người, ví dụ như, nhà khoa học đưa ra mô hình nghiên cứu: thay đổi một lượng hóa chất cụ thể, và đo lường tác động của hóa chất đó với lượng kháng thể được tạo ra, kháng thể này do một loại tế bào của hệ thống miễn dịch tạo ra khi nó tiếp xúc với hóa chất. Điều này được thực hiện dễ dàng ở động vật, nhưng trên người thì chưa thể vì các vấn đề về y đức.

Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn kết luận rằng căng thẳng thời gian dài gây ra các điểm bất lợi với sức đề kháng của con người.

Bị lạnh có làm suy yếu sức đề kháng của chúng ta?

Câu hỏi này sẽ được giải đáp một cách rất thú vị.

Có hai lý do tại sao người ta thường nói mùa đông là “mùa lạnh và mùa cúm”. 

Lý do đầu tiên, có thể là mọi người dành nhiều thời gian hơn ở trong nhà vào mùa đông, tiếp xúc gần nhau hơn, nên khả năng lan truyền mầm bệnh là cao hơn

Và điều chắc chắn là, vi rút cúm tồn tại trong không khí lâu hơn khi trời lạnh và khô.

Trời lạnh có làm giảm sức đề kháng của cơ thể? Một số thí nghiệm đã được các nhà khoa học thực hiện trên các quần thể khác nhau.

Một nhóm các nhà nghiên cứu Canada đã xem xét hàng trăm nghiên cứu về chủ đề này và tiến hành một số nghiên cứu của riêng mình. Kết luận đã chỉ ra rằng, không cần phải quá lo lắng về việc tiếp xúc với nhiệt độ lạnh sẽ có ảnh hưởng bất lợi đến sức đề kháng.

Tuy nhiên, bạn có nên quấn khăn khi ở ngoài trời lạnh? Câu trả lời là "có" nếu bạn không thoải mái, hoặc nếu bạn định ở ngoài trời trong thời gian dài, nơi có nguy cơ cao xảy ra các vấn đề như tê cóng và hạ thân nhiệt.

Hệ miễn dịch - kiệt tác của sự sống. Sắp tới sẽ còn rất nhiều điều thú vị mà các nhà khoa học tiếp tục khám phá, để giải mã các bí ẩn giúp con người có cuộc sống khỏe mạnh hơn, chất lượng hơn.

(Bài viết được dịch và biên soạn từ tài liệu của trường Harvard medical school: https://www.health.harvard.edu )